http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Odwieczny pojedynek
Thu06

Odwieczny pojedynek

Magdalena Łanuszka :: in Mar 6, 2014 :: in Blog :: 2 comments

Słynny obraz Pietera Bruegela Starszego, pod tytułem “Walka Postu z Karnawałem”, jest sygnowany i datowany (1559). Prawdopodobnie należał do kolekcji cesarza Rudolfa II, a w XVIII wieku trafił z wiedeńskiego skarbca do galerii – dziś znajduje się w zbiorach Kunsthistorisches Museum w Wiedniu. Odnosi się on do momentu, który przeżywaliśmy w tym tygodniu – gdy ostatkowy wtorek o północy przemienił się w popielcową środę. W dawnych czasach poważnie podchodzono do zakazów wielkopostnych, ale też znacznie huczniej bawiono się do ostatnich minut karnawału. Obecnie we wtorkowy wieczór większość z nas wzdycha: nie mogę szaleć, jutro rano wstaję do pracy…

Dziś dla nas post pozostał religijnym rytuałem, często w zasadzie pustym – także ze względu na fakt, że zmieniła się dostępność pożywienia. I nawet nie chodzi o to, że nie żyjemy już w zgodzie z naturą, bo truskawki można w Tesco kupić nawet w styczniu. Zmieniło się postrzeganie poszczególnych produktów. Dawniej “postne” miód czy ryby dziś są stosunkowo drogie, w każdym razie w porównaniu do tańszego obecnie mięsa czy jajek, które z kolei kiedyś kosztowały dużo.

Przede wszystkim trzeba jednak zauważyć, że Wielki Post przypada na przednówek, czyli trudne niegdyś czasy, gdy zimowe zapasy są na wyczerpaniu, a nie ma jeszcze nowych plonów. Tak naprawdę dawniej Wielki Post miał zatem także bardzo konkretny wymiar społeczny. Z jednej strony łatwiej jest znosić głód, gdy ma on dodatkowe religijne znaczenie. Z drugiej strony – nic tak nie wyzwala rewolucyjnych zapędów ludu jak niedostatek, połączony z frustracją na tle nierówności społecznych. Zatem narzucenie powszechnego postu w czasie głodu jest bardzo rozsądnym rozwiązaniem – ze względów religijnych wąska grupa bogatych elit musiała w tym okresie roku powstrzymać się od urządzania uczt i ostentacyjnego konsumowania dóbr, których brakowało ludowi. Dzięki temu głodny lud nie był prowokowany do podniesienia w tym trudnym czasie ręki na irytujące elity.

Pieter_Bruegel_d._Ä._066

Przywołany tu obraz podzielony jest na dwie części – po lewej trwa karnawał, po prawej już zaczął się post. Z jednej strony ludzie się bawią, z drugiej – pokutują. Nikt nie jest doskonały – po stronie karnawału są opilcy i obżartuchy, zatracający się w rozrywkach, po stronie postu znajdą się hipokryci, pokutujący na pokaz. Na pierwszym planie odbywa się pojedynek.

Screen Shot 2014-03-06 at 00.03.05

Karnawał jest oczywiście grubasem siedzącym na beczce trunku. Na głowie ma pasztet, z którego wystają kurze łapy. W dłoni dzierży broń – rożen pełen różnych mięs. Noga jego wetknięta jest w kociołek. Karnawał otacza grupa przebierańców, dookoła wozu leżą obgryzione kości i wypite jajka, oraz karty do gry.

Screen Shot 2014-03-06 at 00.03.35

Personifikacja Postu sprawia wrażenie wychudzonej osoby duchownej (welon wskazywałby na zakonnicę, choć twarz zdaje się męska) – z rózgą w dłoni, różańcem i księgą przy pasie (zapewne jest to modlitewnik). Na czole ma czarny krzyżyk uczyniony z popiołu, na głowie zaś ul, jako że miód traktowano jako potrawę postną. Bronią Postu jest łopata piekarska przypominająca wiosło, na której leżą śledzie. Na wozie, ciągniętym przez zakonnicę i mnicha, walają się precle i placki, wokół wozu – mule. Postacie otaczające wóz grzechoczą pokutnymi kołatkami.

Cały obraz zaludniają małe figurki, są niczym kukiełki w teatrzyku świata. Walka pozostaje nierozstrzygnięta. Tak jak w rzeczywistości – sacrum i profanum trwają obok siebie. To odwieczna batalia między grzechem a pokutą, między materią i duchem, między sercem a rozumem, między potrzebami ciała i oczekiwaniami duszy. W kontekście całego świata, ale też w kontekście każdego indywidualnego człowieka. Tak jak spuentował w swojej piosence Jacek Kaczmarski: “dusza moja pragnie postu, ciało karnawału.”

 

Do posłuchania:



2 Visitor Comments

  1. Jan bez Ziemi says:
    March 8, 2014 at 12:57 pm

    Świetny tekst. Dodałbym: w obrazie widać ambiwalencję. Post nie istnieje bez karnawału-karnawał bez postu. Dwoistość ludzkiego istnienia, dwie strony tej samej monety, obydwie dookreślają całość.

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      April 21, 2020 at 12:39 pm

      Dziękuję! Słuszny komentarz. Pozdrawiam serdecznie!

      Reply

Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Krypto-dildo?
  • Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Odczyt w Czeskiej Akademii Nauk w Pradze
  • My i wojna
  • Konferencja “Świętych w sztuce obcowanie” – on-line

Ostatnie komentarze

  • alfath on Krypto-dildo?
  • kaper on Krypto-dildo?
  • Magdalena Łanuszka on Krypto-dildo?
  • alfath on Krypto-dildo?
  • alfath on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?

Archiwum

  • May 2022
  • April 2022
  • March 2022
  • February 2022
  • January 2022
  • December 2021
  • November 2021
  • August 2021
  • July 2021
  • June 2021
  • May 2021
  • April 2021
  • March 2021
  • February 2021
  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.