http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Pierwsza dama 1500 lat temu
Fri29

Pierwsza dama 1500 lat temu

Magdalena Łanuszka :: in May 29, 2015 :: in Blog :: 0 comments

Na blogu Album Romański (polecam!) ukazał się niedawno wpis na temat kościoła San Vitale w Rawennie – to zainspirowało mnie do napisania kilku słów o niezwykłej kobiecie, której wizerunek znajduje się wśród tamtejszych mozaik. Przeniesiemy się dziś zatem do czasów, gdy rodziło się średniowiecze – w dodatku tym razem zaglądniemy do Bizancjum.

bazylika-sw-witalisa-w-rawennie

Znajdująca się w północnych Włoszech Rawenna była w V wieku rezydencją cesarzy zachodniorzymskich – jednak zachodnie cesarstwo upadło w 476 roku. W 540 roku miasto podbił bizantyński wódz Belizariusz – Rawenna przez kolejne dwa stulecia należała do cesarstwa bizantyńskiego. Kościół San Vitale w Rawennie zaczęto budować w 526 roku za biskupa Ecclesiusa, a ukończono w 547 za biskupa Maximiana, pieniądze na budowę zaś dostarczył grecki bankier, niejaki Julius Argentarius. O tym ostatnim w zasadzie nic nie wiadomo – niektórzy przypuszczają, że mógł działać z ramienia cesarskiej pary. Bowiem piękne mozaiki w prezbiterium zawierają przedstawienia cesarza Justyniana i jego żony Teodory.

895277707_e75de1f2d9_b

Justynian I Wielki był cesarzem od 527 do 565 roku i za jego czasów Cesarstwo Bizantyńskie przeżywało okres największej świetności. Cesarz (tak jak i jego żona) ukazany został na mozaice w San Vitale w otoczeniu swego orszaku, w czasie liturgicznej procesji z darami. Dzisiaj przyjrzymy się jednak bliżej nie jemu, ale właśnie Teodorze.  W końcu wszyscy wiemy, że Pierwsza Dama może mieć duże znaczenie!

Emperor-Justinian-and-empress-Theodora

Teodora była piękną kobietą, ale początki miała trudne – była bowiem córką tresera niedźwiedzi, Akakiosa, należącego do stronnictwa “zielonych” w hipodromie w Konstantynopolu. Hipodrom był to tor wyścigów koni i rydwanów, zaś rywalizujące tam ówcześnie drużyny wyróżniały się kolorami – ich oraz ich kibiców zwano zatem “czerwoni”, “biali”, “niebiescy” i “zieloni”. Te dwie ostatnie frakcje zyskały największe znaczenie, a ich zwolennicy podzielili się także pod względem opcji politycznych. Powiedzielibyśmy dzisiaj, że “zieloni” była to lewica, podczas gdy “niebieskim” kibicowała konserwatywna i częściej arystokratyczna część społeczeństwa. Matka Teodory była aktorką i tancerką (co raczej nie oznacza świątobliwego życia), w sumie rodzice jej mieli trzy córki. Gdy ojciec zmarł, matka nie tylko ponownie wyszła za mąż, ale także zadbała o zmianę stronnictwa, dla którego wszyscy pracowali – odtąd także Teodora związana była z “niebieskimi”.

Teodora została aktorką, podobnie jak jej starsza siostra – najprawdopodobniej jedna i druga zarabiały dodatkowo uprawiając nierząd. Aktorki wówczas zazwyczaj dostarczały zarówno usług artystycznych jak i seksualnych (“sztuka kochania” w dosłownym znaczeniu), więc zapewne i Teodora pracowała tak “na własną rękę”, nie zaś jako pracownica domu publicznego, jak twierdził Prokopiusz z Cezarei. Ów słynny bizantyński historyk w dziele “Historia Sekretna” bardzo negatywnie ukazał Teodorę – zarzucił jej wszelkie możliwe bezeceństwa. Wedle jego relacji, Teodora w burdelu obsługiwała klientów z niższych klas, także grupowo (“często szła w gościnę z dziesięcioma lub więcej młodzieńcami…”). Prokopiusz sugerował, że miała dbać o bezdzietność przeprowadzając aborcje, choć zarazem z przekazów wynika, że urodziła w tym okresie jedną córkę i jednego syna. Mówimy o czasach, gdy Teodora była nastolatką.

Meister_von_San_Vitale_in_Ravenna_008

W wieku 16 lat Teodora wyjechała do Północnej Afryki jako towarzyszka Hekebulosa, zarządcy Pentapolis; a gdy ten po kilku latach rzucił ją, udała się do Aleksandrii, Antiochii i wreszcie wróciła do Konstantynopola. Podjęła jednak pracę jako prządka, gdyż postanowiła zerwać z dotychczasowym trybem życia. Odnowiła też kontakty z “niebieskimi”, którym kibicował późniejszy Justynian, wówczas jeszcze współpracownik i  siostrzeniec panującego Justyna I. Zakochany w pięknej kobiecie arystokrata zapragnął ją poślubić – w tym celu nakłonił wuja do uchylenia obowiązującego zakazu poślubiania przez członków rodziny cesarskiej byłych aktorek (bo taki zakaz obowiązywał!). Teodora poślubiła Justyniana w 525 roku, zaś dwa lata później została cesarzową, gdy jej mąż objął władzę. Oto historia niesamowitej kariery od prostytutki do królowej: Kopciuszek w wersji realistycznej. Różnica w stosunku do baśni polega na tym, że poza urodą Teodora zapewne miała zdobyte latami pracy umiejętności, które naprawdę zachwyciły jej Księcia-Z-Bajki… ale cóż, takiej wersji nie opowiadalibyśmy przecież dzieciom.

Jak można się było spodziewać, Teodora nie była cichą i bierną pierwszą damą. Wedle niechętnego jej Prokopiusza, zaangażowana była w liczne polityczne intrygi; tak czy inaczej jej udział w rządach był duży, a w czasie ciężkiej choroby męża w 542 roku faktycznie sama sprawowała władzę. Wcześniej, w czasie zamieszek w ramach tak zwanego Powstania Nika (532 r.), to właśnie Teodora miała powstrzymać Justyniana przed ucieczką mówiąc, że “purpura [cesarska] jest najlepszym całunem” – powstanie ostatecznie zostało krwawo stłumione, a Justynian utrzymał się przy władzy.

Trzeba wreszcie powiedzieć, że jako energiczna niewiasta u władzy, Teodora zaangażowana była w sprawy kobiet – nie udało jej się doprowadzić do zamknięcia domów publicznych w Konstantynopolu, ale swymi fundacjami starała się polepszyć los kobiet upadłych, dając im dostęp do leczenia i edukacji. Zmarła w wieku 48 lat na raka – najprawdopodobniej na raka piersi, który wówczas był przez lekarzy rozpoznawany jako nowotwór, ale nie bardzo potrafiono go leczyć. Jedna z najbardziej energicznych i wpływowych kobiet w historii zmarła zatem zapewne na najbardziej kobiecą chorobę – dziś może mogłaby być twarzą kampanii “zrób mammografię”. Trudno teraz rozstrzygnąć, czy była pobożną i dobrą cesarzową, czy też zepsutą intrygantką – pewnie prawda leży gdzieś pośrodku. Jednakże cesarz Justynian, mimo wpływu takiej żony (a może właśnie dzięki niej!) nie tylko jest pamiętany jako największy władca Cesarstwa Bizantyńskiego, ale także czczony w Kościele Prawosławnym jako święty! Wynika z tego, że Teodora odniosła zwycięstwo – w końcu od tego jest Pierwsza Dama, żeby wpierać męża w osiągnięciu reprezentacyjnego sukcesu, czyż nie?

Screen Shot 2015-05-29 at 22.25.12



Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Krypto-dildo?
  • Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Odczyt w Czeskiej Akademii Nauk w Pradze
  • My i wojna
  • Konferencja “Świętych w sztuce obcowanie” – on-line

Ostatnie komentarze

  • alfath on Krypto-dildo?
  • kaper on Krypto-dildo?
  • Magdalena Łanuszka on Krypto-dildo?
  • alfath on Krypto-dildo?
  • alfath on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?

Archiwum

  • May 2022
  • April 2022
  • March 2022
  • February 2022
  • January 2022
  • December 2021
  • November 2021
  • August 2021
  • July 2021
  • June 2021
  • May 2021
  • April 2021
  • March 2021
  • February 2021
  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.