http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Bestiariusz pełen cudów
Sun06

Bestiariusz pełen cudów

Magdalena Łanuszka :: in Mar 6, 2016 :: in Blog :: 10 comments

Internauci lubią zwierzątka – głównie koty, choć nie tylko; sięgnijmy zatem w tym temacie do sztuki zaklętej w iluminowanych rękopisach. W średniowieczu zwierzęta opisywane były w tak zwanych Bestiariuszach – księgach, które powstawały jako kompilacje starożytnych i średniowiecznych tekstów z zakresu zarówno teologii jak i historii naturalnej. Podstawowym źródłem był tak zwany “Fizjologus”, powstały zapewne w Egipcie w końcu III wieku, zawierający opisy prawie 50 zwierząt, głównie z kręgu śródziemnomorskiego. Bestiariusze zawierały zarówno opisy zwierząt rzeczywistych, jak i fantastycznych – jest to z pewnością temat na więcej niż jeden wpis na blogu. Bardzo często opisy te nie miały odbicia w biologicznej rzeczywistości, a zachowanie zwierząt opatrzone było teologicznymi komentarzami, wyjaśniającymi ich symbolikę według założeń chrześcijańskich. Dziś rzućmy okiem na kilka z tych zwierząt, które są rzeczywiste, a nie legendarne, chociaż i w ich opisach nie brakuje fantastyki.

Screen Shot 2016-03-06 at 21.35.11

Ilustracja powyżej pochodzi z najstarszego zachwanego ilustrowanego bestiariusza (2 ćw. XII wieku, Bodleian Library, Oxford, MS Laud. Misc. 247) i przedstawia… krokodyla! A właściwie węża wodnego (hydrus), który zabija krokodyla. Według opisów, wąż wodny wsuwał się w pysk krokodyla, dawał mu się połknąć, a następie rozpruwał mu brzuch od środka. Symbolizuje to Chrystusa, który zstąpił do piekieł by uwolnić dusze sprawiedliwych… odpuśćmy jednak kwestię hydrusa i przyjrzyjmy się krokodylowi: oto piękny przykład tego, że północnoeuropejski artysta nie potrafił sobie dobrze tego zwierzęcia wyobrazić. Od razu widać, że nigdy w życiu nie trafiła mu się okazja zobaczenia krokodyla; ale przeczytał o nim, że to groźna bestia (więc na warunki północne wyszło mu, że trochę wilk). Co najważniejsze, bestiaria podawały za Fizjologusem, że krokodyl to jedyne zwierzę, które może kłapać nie dolną, ale górną szczęką. Jak to sobie wyjaśniali północnoeuropejscy malarze? Ano najprawdopodobniej taki zwierz musi mieć odwrócony łeb! A że żyje w wodzie, to pewnie trochę ryba…

0b90212feb4b14d3dbfe1e87944702e9

Ale i o znanych na północy zwierzętach można przeczytać zaskakujące opowieści w średniowiecznych bestiariuszach. Na przykład bobry są opisane jako zwierzęta, których jądra były używane do tworzenia leków, w związku z czym myśliwi mieli polować na bobry właśnie dla ich jąder. Mądre bobry zorientowały się o co chodzi – bestiariusze mówią, że bóbr zapędzony w pułapkę odgryza swoje jądra, bo wie, że myśliwym tylko o to chodzi; dzięki temu zostawią go w spokoju. Kiedy zaś taki wykastrowany bóbr znów stanie się zwierzyną ściganą, pokaże myśliwym że już nie ma jąder i w ten sposób ocali życie. Do tej przedziwnej opowieści mamy rzecz jasna morał: jeśli odetniemy się od swych grzechów jak bóbr od swych jąder, wówczas diabeł zostawi nas w spokoju.

E090959a

Wyjątkowo interesująco przedstawia się w średniowiecznych bestiariuszach kwestia borsuków – otóż mają one najwyraźniej znakomicie rozwinięte umiejętności pracy zespołowej. Mianowicie gdy kopią jamę, jeden z nich kładzie się na grzbiecie, chwyta kij w pysk i robi za taczki! Kopiący zrzucają ziemię z jamy na brzuch leżącego, a gdy jest on już załadowany, kolejne dwa borsuki ciągną za końce kija i w ten sposób wywożą wykopaną ziemię.

img9014

I wreszcie na koniec powiedzmy dwa słowa o zwierzątku, które ma wyjątkowy talent do budowania pozytywnego PR-u: chodzi mianowicie o jeża. Wszyscy wychowywaliśmy się na bajkach, w których wesołe jeżyki niosą sobie jabłuszka na grzbiecie; że jeż jest mięsożerny, a co za tym idzie – drapieżny, to już z tych bajek nie wynikało… Taki pozytywny PR budowały sobie jeże już od średniowiecza; według bestiariuszy, jeż w porze winobrania wspina się na winorośl (!), zrzuca winne grona, następnie schodzi na ziemię i tarza się w owocach, nabijając je na kolce. Potem idzie z tym do swojej jamy i winogronami karmi swoje potomstwo.

tumblr_m01r6dR3H31rqxd5ko1_1280

Trzeba przyznać, że śledząc wizerunek jeża od średniowiecza po czasy współczesne, można dojść do wniosku, że to prawdziwy mistrz marketingu. I jak na razie tylko jeż doczekał się znakomitego filmiku zrealizowanego przez Obrazki NUNU & Discarding Images na podstawie średniowiecznego Bestiariusza z Rochester (British Library w Londynie, Royal MS 12 F.XIII). Obejrzyjmy zatem filmik i uczmy się od średniowiecznych jeży, jak budować pozytywny wizerunek, skutecznie maskując naturalne drapieżne skłonności. Dobra autopromocja bywa podstawowym składnikiem osobistego sukcesu.

 



10 Visitor Comments

  1. diabel-w-buraczkach says:
    March 7, 2016 at 9:41 am

    Przeswietna notka! Bardzo lubie ogladac bestiariusze i te stare mapy, gdzie na ziemiach i wodach nieznanych namalowane zostaly wyobrazenia mieszkajacych tam zwierzat. Tylko trudno znalezc do tego opisy, a nawet jesli juz sa, to krótkie i jalowe, ograniczajace sie wlasciwie do nazwy zwierza.
    Historie ukryte za powyzszymi obrazkami uradowaly mnie wiec ogromnie! Dziekuje!

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      April 1, 2016 at 9:42 am

      Cieszę się – przypuszczam, że do bestiariuszy będę jeszcze wracać, bo to prawdziwa kopalnia ciekawostek!

      Reply
  2. marika says:
    March 27, 2016 at 7:28 pm

    Wreszcie dowiedziałam się co te średniowieczne jeże dźwigały na grzbietach.

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      April 1, 2016 at 9:50 am

      Tak jest, prawie zawsze ze względu na tekst w bestiariuszach są to winne grona. Ale od czasu do czasu zdarzają się też jabłuszka :) http://www.foliamagazine.it/riccio-porta-mele/

      Reply
  3. brzaskun says:
    April 1, 2016 at 12:31 pm

    Przypadkiem (fb) trafiłem na tę stronę. Czuję się jakby mi ktoś podarował pudełko pralinek. Zachwyconym.

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      April 1, 2016 at 7:51 pm

      Cieszy mnie to wielce :)

      Reply
  4. kawazmlekiem says:
    May 18, 2017 at 8:29 am

    Proszę o jeszcze. Ciężko osobom niezwiązanym z historią sztuki lub historią średniowiecza trafić na takie perełki.

    Szczególnie dziękuję za te jeże, współpracuję z Azylem dla jeży i zbierają ciekawostki jeżowe, na pewno ich ucieszy ten filmik i ilustracja. :)

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      April 21, 2020 at 12:16 pm

      Bardzo mi miło, oczywiście będzie więcej. Pozdrawiam!

      Reply
  5. Celina says:
    May 18, 2019 at 7:58 am

    Cudowne, proszę o więcej …

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      April 21, 2020 at 12:17 pm

      Dziękuję! :)

      Reply

Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Krypto-dildo?
  • Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Odczyt w Czeskiej Akademii Nauk w Pradze
  • My i wojna
  • Konferencja “Świętych w sztuce obcowanie” – on-line

Ostatnie komentarze

  • alfath on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Magdalena Łanuszka on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • alfath on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Magdalena Łanuszka on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Sławek DUDEK on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?

Archiwum

  • May 2022
  • April 2022
  • March 2022
  • February 2022
  • January 2022
  • December 2021
  • November 2021
  • August 2021
  • July 2021
  • June 2021
  • May 2021
  • April 2021
  • March 2021
  • February 2021
  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.