http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Biblia w obrazkach (niekoniecznie) dla dzieci
Tue02

Biblia w obrazkach (niekoniecznie) dla dzieci

Magdalena Łanuszka :: in Aug 2, 2016 :: in Blog :: 1 comment

Miałam ostatnio przyjemność napisania krótkiego tekstu dla serwisu Tygodnika Powszechnego, w związku z niedawno odkrytymi dziecięcymi rysunkami na marginesach pewnego czternastowiecznego rękopisu (artykuł “Kto pobazgrał manuskrypt?“). Wydaje się nam zazwyczaj, że średniowieczne księgi nie były przeznaczone do użytku przez dzieci; w końcu były to bardzo drogie i luksusowe przedmioty. Z drugiej jednak strony te najbogaciej dekorowane z pewnością były atrakcyjne dla nieletnich odbiorców – przecież każde dziecko lubi książki z obrazkami. Władców stać było na to, aby zamówić kosztowną księgę dla swoich latorośli; kto bogatemu zabroni? Najbardziej bogato dekorowane rękopisy Biblii, zawierające więcej obrazków niż tekstu, mogły być przeznaczone właśnie dla królewskich dzieci. Dziś chciałabym opowiedzieć o takim niezwykłym rękopisie – o zupełnie wyjątkowej formie i o zaskakującej historii.

Screen Shot 2016-08-01 at 22.18.17

Tak zwana Biblia Morgana, u nas często określana jako Biblia Maciejowskiego, nosi także nazwę Biblii Krzyżowców. To Stary Testament, a właściwie wybrane wydarzenia z Księgi Rodzaju, Księgi Wyjścia, Ksiąg Jozuego, Sędziów, Rut oraz Samuela. Kilkaset scen, w dużej części z życia Dawida, zilustrowanych zostało na ponad 40 kartach. Dziś większość księgi (43 karty) znajduje się w Morgan Library & Museum (Ms. M.638), dwie karty są w Bibliothèque nationale de France w Paryżu (MS. Nouv. Acq. Lat. 2294), jedna w J. Paul Getty Museum w Los Angeles (83.MA.55), a kolejnych dwóch brakuje.

Rękopis powstał albo w Paryżu, albo w północnej Francji, zapewne przed rokiem 1250; niewykluczone, że na zamówienie samego króla Ludwika IX Świętego. Czy mógł on być prezentem dla najstarszego królewskiego syna, urodzonego w 1243 r.? Tego nie wiemy, ale ilustracje w tej Biblii są naprawdę wyjątkowe. Wszystkie starotestamentowe wyczyny biblijnych królów i wojowników zostały bowiem ukazane w realiach trzynastowiecznych krucjat! Detalicznie oddane uzbrojenie, stroje i maszyny oblężnicze sugerują, że artystą w tym przypadku nie był mnich, ale zaangażowany w krzyżowe wyprawy żołnierz.

Screen Shot 2016-08-01 at 21.53.56

Dzisiaj Biblia Krzyżowców jest jednym z najważniejszych źródeł dla badaczy trzynastowiecznych militariów – swoją drogą można odnieść wrażenie, że te kolczugi i hełmy jednak niewiele dawały ochrony nieszczęśnikom w wirze bitwy…

Screen Shot 2016-08-01 at 21.49.26

Walka zresztą nie musiała być staczana konno – nie tylko rycerze ukazani są w tej Biblii.

Screen Shot 2016-08-01 at 22.14.04

Z drugiej strony odnajdziemy tu także przedstawienia codziennej pracy w polu…

Screen Shot 2016-08-01 at 21.51.12

…czy wreszcie rozrywki; oto na przykład niewiasty muzykujące, radujące się z sukcesu Dawida, któremu udało się obciąć głowę Goliata.

Screen Shot 2016-08-01 at 21.56.35

Mamy także i romans: oto król Dawid dostrzega kąpiącą się Betsabe, a następnie każe ją sobie sprowadzić jako kochankę.

Screen Shot 2016-08-01 at 22.16.27

Najciekawsze jest to, że oryginalnie Biblia ta miała w ogóle nie posiadać tekstu – same tylko ilustracje. Widoczne dziś na kartach opisy są świadectwem niezwykłych dziejów tego rękopisu. W czternastym wieku dodano podstawowe opisy pod obrazkami – zapewne w Italii. Nie wiadomo, co działo się z tą księgą przez kolejne stulecia; w XVII wieku znajdowała się ona w posiadaniu krakowskiego biskupa Bernarda Maciejowskiego. I tu zaczyna się najbardziej jak dla mnie irytująca część historii – otóż Maciejowski, zamiast zachować taki skarb w Krakowie, oddał ten rękopis w prezencie! I to jeszcze szachowi perskiemu…! Abbas I Wielki, bo to on otrzymał ów dar w roku 1608, kazał dodać perskie inskrypcje. W XVIII wieku, sądząc po kolejnych zapiskach, Biblia trafiła do perskich Żydów; następnie na brytyjski rynek sztuki (XIX w.), a w końcu w 1916 roku nabył ją John Pierpont Morgan. Dlatego też dzisiaj znajduje się w zbiorach Morgan Library & Museum w Nowym Jorku.

Screen Shot 2016-08-01 at 21.55.34

A wracając do dzieci: szach Abbas I przeznaczył księgę chyba także dla swych synów – w każdym razie nakazał usunięcie kart zawierających przedstawienia związane z buntem Absaloma przeciwko Dawidowi, jako że jest to zły przykład nieposłuszeństwa syna wobec ojca. Abbas I miał zresztą duży problem z zaufaniem; uważał mianowicie, że synowie będą chcieli zrzucić go z tronu. Niestety, z czasem jego obawy pogłębiły się, w związku z tym ostatecznie kazał profilaktycznie zabić swego najstarszego syna, a dwóch kolejnych oślepić. Już im potem zapewne nie dawał następnych książek z obrazkami.

 

***

A dla zainteresowanych, rękopis dostępny jest w serwisie http://www.themorgan.org/collection/Crusader-Bible



1 Visitor Comment

  1. Jacek M says:
    October 13, 2016 at 4:24 pm

    Zależy na ile był złośliwcem – może przeciwnie, tym bardziej książeczki z obrazkami im dawał…

    Reply

Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Otwarty wykład on-line dla Muzeum Krakowa
  • Nie nadużywajmy wina
  • Frustracja św. Józefa
  • Św. Benedykt z drzewem w brzuchu
  • Playlisty na kanale Posztukiwania

Ostatnie komentarze

  • Magdalena Łanuszka on Homo Bulla
  • Marta on Homo Bulla
  • Magdalena Łanuszka on Nie nadużywajmy wina
  • Magdalena Łanuszka on Nie nadużywajmy wina
  • Barbara on Nie nadużywajmy wina

Archiwum

  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.