http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Mędrcy, których wiodła Gwiazda
Fri06

Mędrcy, których wiodła Gwiazda

Magdalena Łanuszka :: in Jan 6, 2017 :: in Blog :: 9 comments

Pokłon Trzech Króli to jeden z niezwykle popularnych w sztuce chrześcijańskiej tematów, ale – jeśli się dobrze sprawie przyjrzeć – okazuje się nie do końca udokumentowany w zapisach biblijnych. Wątek ten jest wspomniany jedynie w Ewangelii wg św. Mateusza (2,1-12), gdzie przeczytamy:

Gdy zaś Jezus narodził się w Betlejem w Judei za panowania króla Heroda, oto Mędrcy ze Wschodu przybyli do Jerozolimy i pytali: «Gdzie jest nowo narodzony król żydowski? Ujrzeliśmy bowiem jego gwiazdę na Wschodzie i przybyliśmy oddać mu pokłon». 

A nieco dalej:

Weszli do domu i zobaczyli Dziecię z Matką Jego, Maryją; upadli na twarz i oddali Mu pokłon. I otworzywszy swe skarby, ofiarowali Mu dary: złoto, kadzidło i mirrę.

Po pierwsze zatem, Ewangelia nie wspomina żadnych “królów”, a po drugie – nigdzie nie jest powiedziane, jakoby miało ich być trzech!

graduel_dalienor_-_adoration_des_mages

Oczywiście ewangeliczny wątek został rozwinięty przez apokryfy (Protoewangelia Jakuba, Ewangelia Pseudo-Mateusza, Arabska Ewangelia Dzieciństwa): dosyć szybko założono, że mędrców było trzech, ze względu na trzy dary. Intelektualiści nie bywają bogaci, więc najbardziej prawdopodobne było, że stać ich było na to, żeby każdy przyniósł po jednym… Początkowo Mędrcy, określani też jako Magowie, byli identyfikowani z astrologami perskimi, którzy z gwiazd wyczytali narodziny Zbawiciela – stąd w sztuce wczesnochrześcijańskiej ukazani byli w czapkach frygijskich, w kulturze starożytnej kojarzonych ze Wschodem. Jednym z najsłynniejszych przykładów jest mozaika w Sant’ Apollinare Nuovo w Rawennie (VI w., częściowo rekonstruowana). Czerwona czapka frygijska na głowie mędrca i maga: czy spodziewaliście się wczesnochrześcijańskich wzorców dla postaci Papy Smerfa?

three_magi_mosaic_-_santapollinare_nuovo_-_ravenna_2016

Średniowiecze jednak zamieni nam Magów w Królów: częściowo ze względu na nawiązania do Starego Testamentu. Chodzi mianowicie o Psalm 72, mówiący o Mesjaszu:

Królowi Tarszisz i wysp przyniosą dary, królowie Szeby i Saby złożą daninę. I oddadzą mu pokłon wszyscy królowie, wszystkie narody będą mu służyły. 

Ostatecznie legendy wykreowały trzech świętych królów: Kacpra, Melchiora i Baltazara, którzy mieli zostać ochrzczeni przez św. Tomasza Apostoła i zginąć śmiercią męczeńską. Ich szczątki od XII wieku znajdują się w Kolonii, przywiezione z Mediolanu, gdzie miały trafić w IV wieku z Konstantynopola. Zwłoki w liczbie trzech pasują nie tylko do trzech darów, ale także znakomicie dają się powiązać z innymi symbolami. Moment Objawienia Mesjasza Mędrcom to moment ukazania się Zbawiciela całemu światu: Trzej Królowie w średniowiecznej sztuce uosabiali zatem trzy etapy w życiu człowieka (młodość, wiek dojrzały, starość) oraz trzy znane wówczas kontynenty: Azję, Afrykę i Europę. Dlatego właśnie królowie byli zróżnicowani wiekiem, a od późnego średniowiecza powszechnie najmłodszy z nich, reprezentujący Afrykę, był ukazywany jako Murzyn.

gerard_david_-_adoration_of_the_kings_-_google_art_project_croppedcentre

Na koniec wreszcie powiedzmy, że Królowie w sztuce średniowiecznej ukazywani byli nie tylko w podróży lub w Pokłonie przed Dzieciątkiem, ale także… w łóżku! I to we trzech – pod jedną kołdrą!

screen-shot-2017-01-06-at-16-07-18

Ilustracje te odnoszą się do jednego zdania z Ewangelii: A otrzymawszy we śnie nakaz, żeby nie wracali do Heroda, inną drogą udali się do swojej ojczyzny. Chodziło o to, że Herod chciał namierzyć Mesjasza, a Mędrcy początkowo obiecali mu powiedzieć, gdzie znajduje się Dzieciątko, gdy już je odnajdą. Anioł jednak ostrzegł ich, aby tego nie robili – owo ostrzeżenie “we śnie” było częstym tematem w średniowiecznej sztuce. Cóż, może w podróży trafił im się nocleg na jednym łóżku, może w warunkach “polowych”, gdzie trzeba było przykryć się jedną kapą… ale jednak, szczególnie dla współczesnego odbiorcy, te przedstawienia wydawać się mogą nieco dwuznaczne. Śpią w koronach na głowach, ale chyba bez ubrań… Aż trudno nie zadać sobie pytania: czy anioł ich ostrzega, czy napomina?

Tak czy inaczej, brak ubrań, łóżko i miłe towarzystwo to zawsze dobry sposób na świąteczny relaks – świętujmy zatem Trzech Króli, jak się komu podoba!

g70035-28a



9 Visitor Comments

  1. Kasia says:
    January 25, 2017 at 10:56 am

    Ciekawe. Dziękuję za ten wpis.

    Reply
  2. K. says:
    January 26, 2017 at 10:05 pm

    zawsze się uczę…ciekawe :-)

    Reply
  3. Magdalena Łanuszka says:
    June 8, 2017 at 9:48 pm

    Cieszę się – zapraszam do śledzenia kolejnych postów :)

    Reply
  4. Kazimierz says:
    January 7, 2018 at 1:02 pm

    Myślę – choć z powodu luk w wykształceniu nie odpowiem “ponad wszelką wątpliwość” (inna sprawa, że chyba nikt nie miałby takiej pewności) że trójjednia królów czy magów ma zdecydowanie magiczne, symboliczne a może i mistyczne a nawet alchemiczne pochodzenie, tylko dzisiaj już nam się tropy zatarły, co to oznaczyło… Ta trójjednia spowodowała też sposób przedstawiania królów-mędrców razem, blisko siebie, jakby dla podkreślenia tej jedności. Oczywiście znaleźliby się dzisiaj interpretatorzy, którzy uważaliby, że element tej bliskości bez kobiety, więc w oderwaniu od spraw przyziemnych i doczesnych ma tu zasadnicze znaczenie…

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      April 21, 2020 at 12:09 pm

      Oczywiście, że tak, ale efekt jaki jest, to inna sprawa. Zawsze można na dawne dzieła popatrzyć z przymrużeniem oka.

      Reply
  5. Arleta says:
    January 6, 2019 at 3:42 pm

    Jak zwykle świetnie się czytało :)

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      April 21, 2020 at 12:09 pm

      Dziękuję!

      Reply
  6. Bogdan Grajewski says:
    January 9, 2019 at 7:38 pm

    trafiłem tu przypadkiem i podoba mi się. Będę wracał.

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      April 21, 2020 at 12:10 pm

      Zapraszam! :)

      Reply

Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Krypto-dildo?
  • Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Odczyt w Czeskiej Akademii Nauk w Pradze
  • My i wojna
  • Konferencja “Świętych w sztuce obcowanie” – on-line

Ostatnie komentarze

  • alfath on Krypto-dildo?
  • alfath on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Magdalena Łanuszka on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • alfath on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Magdalena Łanuszka on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?

Archiwum

  • May 2022
  • April 2022
  • March 2022
  • February 2022
  • January 2022
  • December 2021
  • November 2021
  • August 2021
  • July 2021
  • June 2021
  • May 2021
  • April 2021
  • March 2021
  • February 2021
  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.