http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Trumna za palec
Mon20

Trumna za palec

Magdalena Łanuszka :: in Aug 20, 2018 :: in Blog :: 0 comments

Dalmacja jest popularnym wśród Polaków regionem, jeśli chodzi o spędzanie wakacji, a wielu wczasowiczów zwiedzając Chorwację zapewne odwiedza Zadar. Jest tam między innymi kościół św. Symeona (Szymona), a w nim średniowieczny sarkofag. Dla nas ten sarkofag powinien mieć duże znaczenie, a tymczasem niewielu Polaków kiedykolwiek o nim słyszało.

Sarkofag zawiera relikwie Symeona: w przewodnikach pojawia się czasem określenie “świętego Szymona”, więc część czytelników może odnieść wrażenie, że chodzi o Szymona Apostoła. Tymczasem relikwie w Zadarze to mają być szczątki ewangelicznego proroka Symeona: starca, który w czasie Ofiarowania Dzieciątka w świątyni jako pierwszy rozpoznał w Jezusie obiecanego Mesjasza. Wedle legendy, relikwie proroka w VI wieku przeniesiono z Jerozolimy (?) do Konstantynopola, skąd w pierwszych latach XIII wieku zabrali je Wenecjanie (czyli pewnie ukradli, w czasie niesławnej IV krucjaty). Z powodu sztormu statek z relikwiami zawinął w okolice Zadaru i  szczątki już tam pozostały – zresztą Zadar właśnie od tego czasu (od 1202 r.) znajdował się pod panowaniem weneckim.

Na mocy traktatu zawartego w Zadarze w 1358 roku miasto przeszło pod berło Ludwika Andegaweńskiego, króla Węgier. I tu właśnie zaczyna się nam “wątek polski”, gdyż tenże Ludwik zasiadł na naszym tronie w 1370 roku, po śmierci Kazimierza Wielkiego.

Sarkofag jest skrzynią o długości niemal 2 metrów, z dwuspadowym nakryciem, wykonaną z drewna cedrowego i obitą zdobionymi blachami srebrnymi i srebrzonymi. Zawiera przedstawienia Symeona, legendy związane z historią jego relikwii oraz z cudami. Jest to arcydzieło czternastowiecznego złotnictwa: zaprojektowanie sarkofagu zlecone zostało Franciszkowi z Mediolanu (Francesco di Antonio da Sesto). Dzieło wykonano między 1377 a 1380 r. Informacje o fundacji znajdziemy na samej skrzyni, ponieważ ozdobiono ją odpowiednią inskrypcją.

I teraz najważniejsza dla nas kwestia: fundatorką sarkofagu była Elżbieta Bośniaczka, żona naszego Ludwika Węgierskiego, a więc polska królowa (jakkolwiek niekoronowana). Mało tego: sarkofag zawiera przedstawienie fundatorki, klęczącej wraz ze swymi trzema córkami: Katarzyną (która zmarła w dzieciństwie), Marią (późniejszą królową Węgier) i Jadwigą – a to nasza Jadwiga Andegaweńska! I co najważniejsze – jest to jedno z raptem dwóch zachowanych przedstawień naszej świętej królowej, pochodzących z czasów jej życia (drugim jest jej pieczęć majestatyczna, której egzemplarz przywieszony do przywileju lokacyjnego wsi Lisów z 1385 r. znajduje się w Archiwum Narodowym w Krakowie). Oczywiście kobiece figurki z sarkofagu w Zadarze są ukazane raczej umownie, i nie możemy zakładać, że są to “portrety” tych pań, brak w nich bowiem jakichkolwiek indywidualnych rysów.

Władcy chętnie fundowali sakralne dzieła sztuki, a szczególnie prestiżowe były złotnicze relikwiarze. Matka Ludwika Węgierskiego, czyli Elżbieta Łokietkówna, ufundowała do katedry na Wawelu srebrną trumnę – relikwiarz św. Stanisława, która nie zachowała się do dziś (niestety przetopiono ją, żeby zapłacić za tę, która obecnie znajduje się w katedrze). Ale za fundacją Elżbiety Bośniaczki dla kościoła w Zadarze kryło się coś więcej niż tylko akt pobożności, czy też względy propagandowe.

Otóż królowa Elżbieta pewnego dnia odwiedziła kościół w Zadarze i… ukradła palec świętego Symeona! Po prostu go odłamała i schowała pod suknię! Być może zawładnęła nią chęć posiadania tego palca ze względu na to, że Symeon słynął ze skutecznego wstawiennictwa w kwestii płodzenia dzieci, szczególnie synów, a Elżbieta niewątpliwie liczyła na to, że kiedyś uda jej się urodzić męskiego potomka… Kradzież jednak nie poszła całkiem gładko; właściwie chyba po prostu królowa nie wytrzymała psychicznie: natychmiast poczuła się bardzo źle i uznała, że choroba jest karą za popełniony czyn. Oddała zatem palec i jeszcze w ramach przeprosin ufundowała sarkofag – scena z kradzieżą palca jest zresztą ukazana na boku relikwiarza.

Symeon może jej wybaczył, ale modlitw nie wysłuchał. Elżbieta już nie urodziła syna; w dodatku zakończyła swoje życie nagłą i niespodziewaną śmiercią, co generalnie w średniowieczu uważane było za źle rokujące w kwestii zbawienia duszy. Została mianowicie uduszona w niewoli, na oczach uwięzionej wraz z nią córki Marii, w ramach rozgrywek o władzę na Węgrzech po śmierci Ludwika. Stało się to w Novigradzie w Dalmacji – jakieś 30 km od Zadaru. Co prawda Elżbieta nie była w tym wszystkim całkiem niewinną ofiarą; chwilę wcześniej na jej rozkaz zamordowano Karola króla Neapolu, który sięgnął po węgierską koronę jako ostatni męski przedstawiciel dynastii Andegawenów. W każdym razie święty Symeon nie ochronił fundatorki swego sarkofagu przed tragicznym zakończeniem życia – najwyraźniej nawet ufundowanie najwspanialszego dzieła sztuki nie wyrównuje rachunków w niebiańskich rejestrach, szczególnie kiedy łamie się nie tylko piąte, ale i siódme przykazanie.

 



Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Krypto-dildo?
  • Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Odczyt w Czeskiej Akademii Nauk w Pradze
  • My i wojna
  • Konferencja “Świętych w sztuce obcowanie” – on-line

Ostatnie komentarze

  • alfath on Krypto-dildo?
  • kaper on Krypto-dildo?
  • Magdalena Łanuszka on Krypto-dildo?
  • alfath on Krypto-dildo?
  • alfath on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?

Archiwum

  • May 2022
  • April 2022
  • March 2022
  • February 2022
  • January 2022
  • December 2021
  • November 2021
  • August 2021
  • July 2021
  • June 2021
  • May 2021
  • April 2021
  • March 2021
  • February 2021
  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.