http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Na tropie dzieł Janka z Siedmiogrodu
Sun27

Na tropie dzieł Janka z Siedmiogrodu

Magdalena Łanuszka :: in Jan 27, 2019 :: in Blog :: 0 comments

Kilka lat temu miałam przyjemność uczestniczyć w brytyjskim projekcie National Inventory of Continental European Paintings – w ramach tej pracy skatalogowałam 231 obrazów z kolekcji York Art Gallery. Były to dzieła datowane od XV wieku do ok. 1900; oczywiście mnie najbardziej interesowało te kilka najwcześniejszych obrazów. Były wśród nich także tablice środkowoeuropejskie, w zasadzie nieopracowane – na przykład przedstawienie Biczowania św. Barbary, określone w muzealnych papierach jako pochodzące z końca XV wieku, z warsztatu wiedeńskiego Mistrza Ołtarza Szkotów. Tego właśnie, o którym pisałam w poprzednim wpisie.

Najpierw zobaczyłam zdjęcie tego obrazu w muzealnej bazie – jest ono zresztą także opublikowane w Internecie. Potem jednak w magazynie zobaczyłam sam obraz – i to, co mnie uderzyło, to zupełnie nieczytelna w fotografii wysoka klasa artystyczna tego dzieła. Okazało się, że obraz został poddany konserwacji w 2007 roku, ale wszędzie funkcjonują jeszcze stare reprodukcje… Teraz widać, że to jest malarstwo naprawdę wysokiej klasy – różnice są znaczące, ponieważ renowacja wydobyła nawet takie elementy, jak oryginalne ułożenie dłoni świętej z odgiętym małym palcem, nie mówiąc już o ogólnej jakości malarskiej, np. w modelunku twarzy (oto zdjęcie: przed konserwacją – po lewej; stan obecny – po prawej).

Drugi obraz, pochodzący niewątpliwie z tego samego ołtarza, znajduje się w zbiorach National Trust w Upton House, Warwickshire. Przedstawia on Męczeństwo św. Barbary. Do niedawna na stronie National Trust obraz ten datowany był na przełom XIV i XV wieku (!), oczywiście dlatego, że kolekcja opisywała artystów wg słownika Union List of Artist Names®, gdzie takie błędne datowanie wciąż przypisane jest do wiedeńskiego Mistrza Ołtarza Szkotów (o tym też pisałam TU).

Prof. Robert Suckale zaproponował w ostatnich latach, że Mistrzem Ołtarza Szkotów mógł być Johannes (Hans) Siebenbürger – malarz z Siedmiogrodu, działający w Wiedniu, który zmarł w 1483. Wiemy ze źródeł, że to on namalował Epitafium Jodoka Hausera (zm. 1478), przechowywane dziś w Österreichische Galerie Belvedere w Wiedniu.

Co jeszcze rzuciło mi się w oczy w magazynie w Yorku? Na przykład fakt, że św. Barbara ma owalną twarz o opuchniętych powiekach i podwójnym podbródku, zaś biczujący ją ojciec ma zmarszczone brwi, zapadnięte policzki i haczykowaty nos. Wyjątkowo są podobni do Marii i św. Pawła ukazanych na epitafium Hausera.

Chyba rzeczywiście Siebenbürger pracował przy wiedeńskim Ołtarzu Szkotów, choć nie wszyscy badacze zgadzają się z identyfikacją tego właśnie malarza jako głównego mistrza tego warsztatu. Robert Suckale zaproponował atrybuowanie Siebenbürgerowi różnych innych dzieł i w niektórych przypadkach autorstwo to zostało zaakceptowane. Przykładowo, kuratorzy Belvedere w Wiedniu opisali jako dzieło Siebenbürgera tablicę z Męczeństwem św. Urszuli pochodzącą z austriackiego opactwa Lilienfeld. Udało mi się dotrzeć do informacji, że z tego samego ołtarza pochodziły jeszcze co najmniej dwie tablice, dziś uważane za zaginione: Chrzest towarzyszek św. Urszuli (opublikowany w wiedeńskim katalogu aukcji z października 1931) oraz Św. Urszula błogosławiona przez Papieża. Ten ostatni obraz w latach trzydziestych XX wieku był w wiedeńskiej kolekcji Artura von Werthera i prawdopodobnie zabrała go do Londynu Marianne von Werther (1901–1984), która na stałe przeniosła się do Anglii w 1939 r. W archiwum muzeum w Yorku znalazłam list od pani Marianne z listopada 1970, skierowany do kuratora w Yorku: wspomniała ona w tym liście o posiadanym przez siebie obrazie ze św. Urszulą i załączyła jego (dość nieczytelną) fotografię. Przypuszczam, że obraz ten do dziś znajduje się w prywatnej kolekcji w Wielkiej Brytanii, zapewne w rękach spadkobierców Marianne von Werther, z którymi niestety nie udało mi się skontaktować.

Tak czy inaczej, kwatery z legendą św. Urszuli wydają się pod wieloma względami (stylu, kompozycji, typów twarzy postaci) bardzo podobne do badanych przeze mnie kwater z legendą św. Barbary. Krótko mówiąc: skoro te z Lilienfeld są uważane za dzieło Hansa Siebenbürgera, to ja jestem przekonana, że również on stworzył nastawę, z której dziś zachowały się obrazy w Yorku i w Upton House.

Robert Suckale w żadnej ze swych publikacji nie wspomniał tych tablic z Anglii – myślę, że po prostu na nie nie trafił, choć znajdują się w publicznych kolekcjach. Ale trafił za to na coś innego: zaginiony fragment tablicy, przedstawiający Chrystusa odwiedzającego świętą osadzoną w więzieniu. To przycięty obraz, który ostatni raz pojawił się w literaturze opublikowany w 1924 roku, jako będący w prywatnej kolekcji, wówczas dostępny na monachijskim rynku sztuki. Robert Suckale w 2004 roku w swoim artykule w publikacji ” Die Länder der Böhmischen Krone und ihre Nachbarn zur Zeit der Jagiellonenkönige (1471–1526): Kunst – Kultur – Geschichte” określił tę zaginioną tablicę jako dzieło współpracownika Hansa Siebenbürgera, lecz potem zmienił zdanie i w swojej (rewelacyjnej zresztą) książce “Die Erneuerung der Malkunst vor Dürer” (Petersberg 2009) przypisał ten obraz już samemu Hansowi Siebenbürgerowi. Jak zobaczyłam zdjęcie tej zaginionej tablicy, to od razu pomyślałam: zaraz! Przecież to jest kolejna sztuka z “mojego” cyklu św. Barbary!

Według legendy Chrystus odwiedził Barbarę w więzieniu, pocieszał ją i zapowiedział jej zbawienie. Korona, którą otrzymuje Barbara to zapowiedź jej męczeństwa; bardzo podobna kompozycja (z Chrystusem podającym koronę Barbarze uwięzionej w wieży) znalazła się w jednym z piętnastowiecznych witraży w katedrze w Stendhal, w oknie poświęconym właśnie św. Barbarze. Porównanie wymiarów zachowanych w Yorku i Upton House tablic z wymiarami tego zaginionego fragmentu upewniło mnie, że skala postaci i kompozycja przyciętej tablicy pasują do kompletu!

Trzeba przyznać, że na wyniki moich badań najszybciej zareagowali w National Trust – na ich stronie pojawiła się zmiana datowania i autorstwa tablicy w Upton House i nawet byli uprzejmi podać w opisie moje nazwisko. Oczywiście przygotowana przeze mnie nota katalogowa obrazu z Yorku znalazła się także w bazie projektu, w którym brałam udział.

A cała ta historia pokazuje, jak ważne są projekty digitalizowania zbiorów. Wciąż jeszcze bardzo dużo możemy odkryć – nawet gdy w grę wchodzą obiekty teoretycznie powszechnie dostępne, przechowywane w publicznych kolekcjach. Bardzo często dopiero udostępnienie dzieła w Internecie pozwala badaczom dotrzeć do niego i zestawić je z innymi. A może w efekcie uda się namierzyć także prywatne kolekcje, w których – mam nadzieję – znajdują się dziś te zaginione elementy powyższej układanki?

 

***

Całość moich badań nad tablicami w Yorku i w Upton House znalazła się w artykule An attribution for two late Gothic central-European panels, in English public collections, depicting episodes from the life of St. Barbara, opublikowanym niedawno w czasopiśmie Quart 2(48)/2018, s. 3-20 (dostępny on-line).



Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Wesołe zabawy dzieci w dawnych wiekach
  • Artykuły wydane w książce “DETEFON, RADION, VIS. Opowieści muzealne o II Rzeczypospolitej”
  • Średniowieczne autoportrety kobiet
  • Matka Boska bije diabła!
  • Międzynarodowa konferencja online: “Annihilating Evil: Scenes of Fighting, Slaying, Trampling and Binding Bad Forces in Art”

Ostatnie komentarze

  • Magdalena Łanuszka on Wesołe zabawy dzieci w dawnych wiekach
  • Magdalena Łanuszka on “Księżyc pod jej stopami…”
  • Egoria on “Księżyc pod jej stopami…”
  • Stratos Vasdekis on Wesołe zabawy dzieci w dawnych wiekach
  • kaper on Wesołe zabawy dzieci w dawnych wiekach

Archiwum

  • January 2023
  • December 2022
  • November 2022
  • October 2022
  • August 2022
  • July 2022
  • May 2022
  • April 2022
  • March 2022
  • February 2022
  • January 2022
  • December 2021
  • November 2021
  • August 2021
  • July 2021
  • June 2021
  • May 2021
  • April 2021
  • March 2021
  • February 2021
  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.