http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Malarstwo w mediach społecznościowych
Sat10

Malarstwo w mediach społecznościowych

Magdalena Łanuszka :: in Aug 10, 2019 :: in Blog :: 6 comments

Ostatnio w mediach społecznościowych zabłysnęła nagle “Pomarańczarka” Gierymskiego, a okoliczności, w jakich się to stało, skłoniły mnie do napisania niniejszego wpisu. Będzie trochę o tym, o czym pisałam już gdzieś indziej, a trochę po prostu o mechanizmach “sensacji”, która bardzo kręci Internautów.

Na początek wyjaśnię, w czym rzecz: otóż na facebookowym profilu Piotr Otrębski o Warszawie pojawiło się zestawienie dziewiętnastowiecznej fotografii Konrada Brandla oraz słynnego dzieła Gierymskiego – wraz z komentarzem, który sugeruje nagłe odkrycie, iż zdjęcie przedstawia handlarkę z obrazu (Niech mnie kule biją, jeśli to nie “Pomarańczarka” Gierymskiego!). Oczywiście to prawda, ale też nie jest to sensacyjne objawienie. Post zdobył niezłą popularność (niemal tysiąc reakcji i kolejny tysiąc udostępnień), i duża część komentarzy jest utrzymana w tonie “super odkrycie!” “niesamowite znalezisko!” “szok!”. Na szczęście trafiły się też komentarze bardziej merytoryczne: potwierdzające, że kwestia inspirowania się przez Gierymskiego fotografią jest zagadnieniem znanym. Pojawiło się odwołanie do stosownej publikacji (Anna Masłowska, „Aleksander Gierymski i fotografia”, [w:] “Aleksander Gierymski 1850-1901”, katalog wystawy w Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2014), a nawet chyba kilka osób zalinkowało także mój krótki artykuł na ten temat, opublikowany w serwisie Historia: Poszukaj (dostępny TU).

To, co mnie jednak zaskoczyło, to sposób, w jaki ów post został udostępniony na profilu Muzeum Narodowego w Warszawie. Tak się bowiem składa, że i obraz Gierymskiego i fotografie Brandla znajdują się właśnie w tych zbiorach. Cóż za znakomita okazja, żeby – korzystając z fali zainteresowania – zamieścić post prezentujący szersze tło całej historii! A jednak MNW zdecydowało się na proste i bezrefleksyjne podsycanie “sensacji” – udostępnienie opatrzono jedynie komentarzem “Pomarańczarka” Aleksandra Gierymskiego odnaleziona!. Tak jakby sami się zdziwili, że ktoś zestawił obraz i zdjęcie pochodzące z ich własnej kolekcji.

Może zatem tu, na blogu, czas wyjaśnić, o co chodzi.

Konrad Brandel (1838-1920) był wybitnym fotografem oraz wynalazcą – jednym z jego największych osiągnięć było skonstruowanie w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych XIX wieku przełomowego fotograficznego aparatu przenośnego, zwanego fotorewolwerem. Dzięki zastosowaniu migawki oraz światłoczułej emulsji bromosrebrowej, aparat fotograficzny Brandla naprawdę pozwalał na robienie zdjęć “z ręki”! (w tym miejscu pozwolę sobie polecić mój archiwalny wpis, dotykający m.in. problemu długiego czasu naświetlania w dawnych fotografiach: TU). Dzięki przenośnemu fotorewolwerowi Brandel mógł wspaniale dokumentować codzienne życie dziewiętnastowiecznej Warszawy. Jego wynalazek wkrótce stał się bardzo popularny – również Aleksander Gierymski miał to cudo, aczkolwiek dopiero od 1886 roku. “Pomarańczarkę” natomiast namalował kilka lat wcześniej.

Aleksander Gierymski (1850-1901) jest uważany za jednego z najważniejszych przedstawicieli polskiego realizmu. Często mówi się, że malarstwo iluzjonistycznie oddające rzeczywistość przestało mieć rację bytu w dużej mierze ze względu na wynalazek fotografii – że impresjonizm, a potem twórczość postimpresjonistów i artystów awangardowych mogły rozwijać się właśnie dlatego, że rolę wiernego utrwalania rzeczywistości (chociażby w portretach) zabrała malarstwu fotografia. Tymczasem dziewiętnastowieczni malarze realiści, dążący właśnie do drobiazgowego i naturalistycznego uchwycenia rzeczywistości w swoich obrazach, sami bardzo często korzystali z tego wynalazku. Bo przecież naprawdę precyzyjnie można namalować coś lub kogoś właśnie ze zdjęcia.

Słynna “Pomarańczarka” Gierymskiego, znana także jako “Żydówka z pomarańczami”, namalowana ok. 1880-1881, znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Artysta w 1881 roku wykonał replikę tego dzieła, która znana jest jako “Żydówka z cytrynami (Pomarańczarka)” i przechowywana jest w Muzeum Śląskim w Katowicach.

Nie ma wątpliwości, że owa handlarka to ta sama kobieta, którą Konrad Brandel uwiecznił chwilę wcześniej w swoich fotografiach. Datowane na ok. 1879 r. odbitki znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie:

Warto zauważyć, że ta druga fotografia ewidentnie była wzorcem dla szkicu Gierymskiego, datowanego ok. 1880, który niestety jest stratą wojenną:

Na koniec zaś powiem, ze smutkiem, że niestety przywołana wcześniej publikacja Anny Masłowskiej z katalogu wystawy MNW jest niemalże nie do namierzenia przez Internet. W sieci nie funkcjonuje nawet spis treści katalogu, więc trudno jest na ten tekst w ogóle trafić – to znaczy po katalog i tak trzeba iść do biblioteki, ale dobrze byłoby chociaż móc się wcześniej dowiedzieć, co w ogóle w nim znajdziemy. Idealnie byłoby, gdyby przynajmniej streszczenia wszystkich artykułów tego typu publikacji były dostępne on-line – chociaż ja uważam, że naukowe teksty powinny być w całości udostępniane w sieci. Wierzę też w siłę bloga – może część osób trafi tutaj, zaintrygowana viralowym facebookowym postem. I mam nadzieję, że ci, którzy tu już trafią, nie będą zawiedzeni.

 



6 Visitor Comments

  1. Ivy says:
    August 10, 2019 at 3:06 pm

    Niezależnie od wynalazku Brandla, pozwalającego na dokumentowanie życia ulicy, pierwsza fotografia ewidentnie została zrobiona w studiu i jest pozowana (malowane tło i tkanina na podłodze). Druga jest podmalowana, więc trudniej ocenić. Pytanie czy akurat w tym wypadku został użyty fotorewolwer.

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      August 10, 2019 at 3:09 pm

      W tym wypadku raczej nie, bo fotorewolwer prawdopodobnie powstał we wczesnych latach 80. XIX w., a zdjęcia handlarki są datowane na ok. 1879.

      Reply
      1. anuszka says:
        August 10, 2019 at 7:35 pm

        Czy nie jest czasem tak, że “Pomarańczarka” powstała na podstawie jakiejś jeszcze innej, nie odnalezionej fotografii en face? Bo te pokazane w notce są z półprofilu.

        Czy nie była to fotografia w studiu? Jedno z pokazanych zdjęć wygląda jak zrobione we wnętrzu. Do tego nie trzeba było nowoczesnego aparatu do fotografowania z ręki.

        Reply
  2. Mariusz says:
    January 14, 2021 at 10:58 pm

    Kompozycja malarska Gierymskiego cechuje się doskonałym zrównoważonym rozwiązaniem pod względem kolorystycznym i formalnym. To już jest raczej po stronie malarza. Ciekawość postaci to jednak zasługa Konrada Brandla.

    Reply
  3. Kinga Zapała says:
    July 31, 2021 at 12:35 pm

    Jest Pani niestrudzonym detektywem

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      July 31, 2021 at 1:17 pm

      Dziękuję!

      Reply

Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Wesołe zabawy dzieci w dawnych wiekach
  • Artykuły wydane w książce “DETEFON, RADION, VIS. Opowieści muzealne o II Rzeczypospolitej”
  • Średniowieczne autoportrety kobiet
  • Matka Boska bije diabła!
  • Międzynarodowa konferencja online: “Annihilating Evil: Scenes of Fighting, Slaying, Trampling and Binding Bad Forces in Art”

Ostatnie komentarze

  • Magdalena Łanuszka on Wesołe zabawy dzieci w dawnych wiekach
  • Magdalena Łanuszka on “Księżyc pod jej stopami…”
  • Egoria on “Księżyc pod jej stopami…”
  • Stratos Vasdekis on Wesołe zabawy dzieci w dawnych wiekach
  • kaper on Wesołe zabawy dzieci w dawnych wiekach

Archiwum

  • January 2023
  • December 2022
  • November 2022
  • October 2022
  • August 2022
  • July 2022
  • May 2022
  • April 2022
  • March 2022
  • February 2022
  • January 2022
  • December 2021
  • November 2021
  • August 2021
  • July 2021
  • June 2021
  • May 2021
  • April 2021
  • March 2021
  • February 2021
  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.