http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Bękart Zdobywca
Fri13

Bękart Zdobywca

Magdalena Łanuszka :: in Dec 13, 2019 :: in Blog :: 0 comments

Nie od dziś wiadomo, że najpopularniejsze filmy i seriale znacząco zwiększają ruch turystyczny w miejscach, gdzie były tworzone – być może wyjątkowym przykładem jest “Gra o Tron”, w dużej mierze kręcona (i produkowana) w Belfaście, ale także, między innymi, w Chorwacji, w Hiszpanii, czy na Islandii oraz Malcie. Turystyczny ruch podsycany jest w tych krajach filmikami promocyjnymi, planszami w odpowiednich miejscach, publikacjami… a Irlandia (Tourism Ireland) zainwestowała w haftowaną tkaninę, prezentowaną w Ulster Museum w Belfaście, która opowiada o kolejnych wydarzeniach z “Gry o Tron” w stylistyce Tkaniny z Bayeux. Mało tego, w tej chwili (do końca grudnia 2019) Tkanina Gry o Tron jest eksponowana gościnnie w Hôtel du Doyen w Bayeux, tuż obok muzeum prezentującego oryginalną Tkaninę z Bayeux.

Z jednej strony uważam, że zrobienie Tkaniny Gry o Tron to świetny pomysł. Z drugiej strony można sobie zadać pytanie: czy aby to potrzebne, skoro większość treści i tak znajdziemy w oryginalnym, średniowiecznym zabytku? Gdyż, jak zwykłam mawiać, wszystko już było w średniowieczu! Spójrzmy zatem na tkaninę z Bayeux: jest tam seks (eksponowana nagość obu płci), jest przemoc, są bitwy, są statki, jest ogień, są ścięte głowy, są smoki (oczywiście!), jest nawet karzeł (o imieniu Turold, a to prawie jak Tyrion! – o Turoldzie pisałam TU), a głównym bohaterem jest… bękart.

Wiele razy rozmawiając z Brytyjczykami słyszałam: “ach, Polska ma tak burzliwą historię! Ciągle na was ktoś najeżdżał… a u nas to ostatnio Wilhelm Zdobywca.” I to akurat prawda – ostatni podbój Anglii przez zewnętrznego najeźdźcę miał miejsce w XI wieku. I to właśnie o tym opowiada słynna Tkanina z Bayeux.

Wilhelm Zdobywca – to brzmi dumnie. Mało kto już dzisiaj pamięta, że przed bitwą pod Hastings Wilhelm nosił przydomek… Bękarta (ang. William the Bastard, fr. Guillaume le Bâtard). To dlatego, że faktycznie był z nieprawego łoża: jego ojcem był książę Normandii, Robert I Wspaniały, zwany także Diabłem (m.in. dlatego, że podejrzewano, iż otruł własnego brata, żeby dojść do władzy). Książę Robert nigdy się nie ożenił, zatem wszystkie jego dzieci były nieślubne. Wilhelma spłodził z niejaką Herlevą (Arlettą?), córką rzemieślnika (garbarza?) z Falaise. Później Herleva wyszła za mąż za szlachcica Herluina de Conteville, któremu urodziła dwóch synów: Odona, który został biskupem Bayeux i Roberta, który został hrabią Mortain i Kornwalii. Obaj przyrodni bracia wspierali Wilhelma, którego książę Robert wyznaczył swoim następcą – obaj też pojawiają się w Tkaninie z Bayeux.

Tapisserie de Bayeux – Scène 44 : Scène 44: le duc Guillaume et ses deux demi-frères, l’évêque Odon de Bayeux et le comte Robert de Mortain.

W styczniu 1066 r. zmarł król Anglii Edward Wyznawca, nie pozostawiając następcy. Wilhelm książę Normandii uznał, że tron Anglii mu się należy, bo po pierwsze – Edward mu podobno obiecał; a po drugie – byli spokrewnieni (ale nie blisko; dziadek Wilhelma, Ryszard II, był bratem Emmy, która z kolei była matką Edwarda Wyznawcy).

Tapisserie de Bayeux – Scène 1 : le roi Édouard le Confesseur

Tymczasem na tronie angielskim zasiadł, przy poparciu anglosaskiego możnowładztwa, Harold II – szwagier Edwarda Wyznawcy (brat jego żony). Mimo, że – podobno – wcześniej przyrzekł wierność normandzkiemu księciu Wilhelmowi. Ów zaś zebrawszy wojsko najechał na Anglię – decydującym starciem okazała się bitwa pod Hastings 14 października 1066 roku. Wilhelm zwyciężył i zyskał przydomek Zdobywcy, a Harold zginął.

Tapisserie de Bayeux – Scène 57 : La mort d’Harold

Tkanina z Bayeux powstała jakoś w miarę na bieżąco, zapewne zaraz po podboju Anglii. Nie jest to w rzeczywistości obraz tkany, lecz haft – pas materiału o szerokości pół metra ma długość prawie 70 metrów. Nie wiadomo kiedy dokładnie, gdzie i na czyje zlecenie powstało to dzieło (pierwszy raz wzmiankowane jest dopiero w 1476 r. w inwentarzu katedry w Bayeux) – większość badaczy uznaje, m.in. analizując pisownię inskrypcji, że to dzieło Anglików, chociaż opowieść jest prowadzona raczej z punktu widzenia Normanów.

Niewykluczone, że fundatorem dzieła był Odon – wspomniany już przyrodni brat Wilhelma Zdobywcy, który od połowy XI wieku był biskupem Bayeux, a po podboju normandzkim został jeszcze hrabią Kentu. Pojawia się on kilkakrotnie w samej tkaninie i już w XVIII wieku pojawiła się hipoteza, że dzieło to zostało wykonane dla katedry w Bayeux, konsekrowanej w 1077 r. Z drugiej strony niektórzy badacze dowodzą, że tkanina ta zawiera zbyt wiele treści erotycznych (obscenicznych), aby być zabytkiem pierwotnie przeznaczonym do wnętrza sakralnego. Wydaje się jednak, że to współczesne myślenie: my dzisiaj chyba nie do końca zdajemy sobie sprawę, jak bardzo sacrum i profanum mieszało się w kulturze średniowiecznej. Skoro obsceniczne obrazki mogły zdobić marginesy sakralnych rękopisów, to dlaczego nie miały występować w innych dziełach związanych z świątyniami?

Prof. George Garnett (St Hugh’s College, Oxford) opublikował jakiś czas temu artykuł w History Extra (serwis historyczny BBC), poświęcony analizie znaczenia 93 penisów ukazanych w Tkaninie z Bayeux. Większość z nich to przyrodzenia koni, ale na marginesach znajdziemy także pięć przedstawień nagich mężczyzn (są też nagie kobiety, ale oczywiście bez penisów). Owe gołe postacie występują w Tkaninie z Bayeux właśnie w przestrzeni marginesów i stanowią zapewne przewrotny komentarz do głównych scen: rubaszne opowieści o zabarwieniu erotycznym często dotyczyły zagadnień takich jak zdrada, oszustwo, wiarołomstwo – i te właśnie aspekty mogą także odnosić się do politycznych układów między uczestnikami wydarzeń ukazanych w głównej części dzieła.

Wyjątkowo interesujący – a zarazem do dziś niewyjaśniony – jest fragment przedstawiający kobietę, do której dość agresywnie zbliża się młodzieniec z tonsurą. Podpis mówi nam, że to jakiś kleryk i Ælfgyfa (Ubi unus clericus et Ælfgyva), ale niestety nie wiemy, kim ona była (a tym bardziej kim był ów enigmatyczny kleryk). Obsceniczne przedstawienie na marginesie poniżej sugeruje erotyczny charakter sceny: zapewne był to jakiś skandal obyczajowy, być może dobrze znany współczesnym, którego my już dzisiaj nie jesteśmy w stanie zidentyfikować.

Różnica między naszymi “wyzwolonymi” czasami a średniowieczem jest taka, że taka “Gra o Tron”, ze względu na treści seksualne, przemoc, oraz wulgarny język jest klasyfikowana w Wielkiej Brytanii i Irlandii jako serial przeznaczony jedynie dla widzów pełnoletnich (18+). Tymczasem w średniowiecznej Anglii tego typu treści (no, może bez wulgaryzmów w napisach) być może wisiały sobie w kościele, a z pewnością nikt nie chował ich przed dziećmi. Niech się uczą życia.



Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Krypto-dildo?
  • Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Odczyt w Czeskiej Akademii Nauk w Pradze
  • My i wojna
  • Konferencja “Świętych w sztuce obcowanie” – on-line

Ostatnie komentarze

  • alfath on Krypto-dildo?
  • kaper on Krypto-dildo?
  • Magdalena Łanuszka on Krypto-dildo?
  • alfath on Krypto-dildo?
  • alfath on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?

Archiwum

  • May 2022
  • April 2022
  • March 2022
  • February 2022
  • January 2022
  • December 2021
  • November 2021
  • August 2021
  • July 2021
  • June 2021
  • May 2021
  • April 2021
  • March 2021
  • February 2021
  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.