http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Nieprzyzwoity starodruk
Sat08

Nieprzyzwoity starodruk

Magdalena Łanuszka :: in Feb 8, 2020 :: in Blog :: 2 comments

[wpis przeznaczony jest dla Czytelników pełnoletnich]

W ramach warsztatów ABC Skryby (w Atelier Landowska & Bodziony w Krakowie) prowadzę wykłady średniowiecznej paleografii (nauka o piśmie) i kodykologii (nauka o księgach). Ostatni wykład zahacza o zagadnienia druku (na przełomie średniowiecza i nowożytności), i między innymi mówię na nim o tym, że w starodrukach często możemy natknąć się na różne kroje pisma (różne czcionki) w zależności od języka. Do tekstów polskich, lub niemieckich, często używano szwabachy (zaostrzone kształty, “gotyckie” litery), podczas gdy łacińskie fragmenty w tej samej księdze drukowano czasami antykwą (pismo renesansowe). Podałam także inny przykład: oto mamy książkę w formie dialogu, w której inne czcionki zastosowano dla każdej z “rozmawiających” osób.

Zupełnym przypadkiem jest to starodruk tylko dla dorosłych – bo to po prostu siedemnastowieczna pornografia. Na szczęście w tych warsztatach, gdzie prowadzę wykłady, nie biorą udziału dzieci…

Ów starodruk to publikacja z 1680 roku, pod obiecującym tytułem “The School of Venus, or the ladies delight: Reduced into rules of Practice”. Jest to angielskie tłumaczenie francuskiego podręcznika seksualnego pt. L’Escoles des filles, za którego autora uważany jest Michel Millot (Paryż, 1655). Jest to dialog między dwiema kobietami: starszą, doświadczoną w sztuce miłosnej, i młodszą, która chce dowiedzieć się jak najwięcej.

Co ciekawe, wspomnienie owego francuskiego oryginału pojawia się w słynnych pamiętnikach Samuela Pepysa (1633-1703), urzędnika (m.in. był sekretarzem angielskiego Urzędu Marynarki) i bibliofila, którego dzienniki są nie tylko cenną dokumentacją życia codziennego i wydarzeń historycznych w siedemnastowiecznym Londynie, ale także niezwykłym zapisem intymnego życia autora (łącznie z opisem jego relacji, zarówno z żoną jak i z kochankami). Ów Pepys, człek bynajmniej nie pruderyjny, trafił w Londynie na egzemplarz “L’Escoles des filles”, który zakupił z zamiarem przetłumaczenia i podarowania w prezencie żonie. Jednak gdy zapoznał się z treścią, to uznał, że nie tylko nie należy tego udostępniać małżonce, ale w dodatku postanowił po przeczytaniu książkę tę spalić. Co sprawiło, że Samuel Pepys stwierdził, iż jego żona nie powinna tego czytać? Myślę, że mogło chodzić o takie fragmenty:

“[…] jak dużo czasu potrzeba, aby [penis] znowu stanął i jak wiele razy mężczyzna może pieprzyć jednej nocy?

[…] niektórzy mogą dziewięć lub dziesięć razy w ciągu jednej nocy, niektórzy siedem lub osiem – ale to zbyt wiele; cztery lub pięć razy w ciągu [jednej] nocy wystarczy każdej rozsądnej kobiecie”

Samuel Pepys nie od razu zorientował się, że książka ta jest nieprzyzwoita, ponieważ oryginał francuski był wydany bez ilustracji. Tymczasem owo angielskie tłumaczenie zostało ozdobione grafikami, które nie pozostawiają wątpliwości, iż nie jest to skromna literatura. Starodruk dekorowany jest 12 ilustracjami wykonanymi w technice mezzotinty (jedna z technik druku wklęsłego, matrycą jest chropowato-gładka płytka miedziana), plus dodatkowo na początku zamieszczono akwafortę (technika graficzna gdzie metalową matrycę trawi się kwasem) przedstawiającą damy kupujące narzędzia rozkoszy.

Tego typu starodruki to prawdziwe rarytasy, ponieważ ich nakłady często były konfiskowane lub niszczone. Pisałam już kiedyś o szesnastowiecznych włoskich publikacjach dotyczących pozycji seksualnych, które także były niszczone (wpis dostępny TU). Wygląda na to, że ten akurat siedemnastowieczny starodruk przetrwał tylko w jednym egzemplarzu (!), przechowywanym w Bayerische Staatsbibliothek w Monachium – ale dziś jest dla każdego dostępny w serwisie Google Books. Razem z obrazkami, rzecz jasna.

A czego możemy dowiedzieć się z takiego siedemnastowiecznego starodruku? Wielu ciekawych rzeczy! Na przykład, że ówczesne prezerwatywy wykonane były ze świńskich pęcherzy; albo że mężczyźni w chwilach uniesienia wolą używać krótkich, jednosylabowych słów (i stąd angielskie “Fuck”, “Cunt” i “Prick”, wszystko pisane z szacunkiem z wielkich liter). A poza tym pojawia się także informacja o seks-zabawkach: o tym, że w XVII w. produkowano seks-lalki (statues, ang. “posągi”), zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn; a te kobiety, których nie stać było na całą lalkę, kupowały sobie dildo, ze szkła lub z aksamitu (made of velvet or blown in glass), które można było napełnić mlekiem, które to mleko można sobie było wstrzyknąć w chwili szczytowania. Jest nawet grafika ukazująca, jak korzystać z tego typu zabawki, przyczepiwszy ją do kostki.

Czyż to nie wspaniałe, że w dzisiejszych czasach unikatowy starodruk, zachowany w jednym tylko egzemplarzu, dostępny jest dla wszystkich dzięki digitalizacji zbiorów? Zabytki należy szanować i cieszyć się nimi, a starodruki i grafiki to szczególny przedmiot badań dla historyka sztuki –  a ja to analizuję tylko i wyłącznie z pobudek naukowych, oczywiście. :)

 

 

 

 



2 Visitor Comments

  1. alfath says:
    February 9, 2020 at 12:02 pm

    Toż to prawdziwa perła! I wcale nie z lamusa, bo widzę, że przynajmniej uwspółcześniony językowo francuski oryginał jest regularnie wznawiany bynajmniej nie jako zabytek piśmiennictwa.

    Przy okazji człowiek wzbogaci swoją wiedzę z dziedziny literatury grzeczniejszego genre’u. Szkoła żon Moliera to musi być nawiązanie do tak popularnego dziełka, prawda?

    Wersja angielska, mimo że w zmienionym tytule skromnie się określa nie jako “filozofia”, tylko skromny poradnik “sprowadzony do praktycznych reguł”, zachowała jednak następujący nieerotyczny, a właśnie filozoficzny, a nawet polityczny (w duchu feminizmu) dialog:

    Katy (w wersji francuskiej Fanchon) martwi się o utratę przed ślubem dziewictwa wraz z reputacją, a Frank (Susanne) uspokaja ją, że takie rzeczy łatwo ukryć przed przyszłym małżonkiem, a środowisko nie jest specjalnie dociekliwe. Rodzice wręcz pomogą ukryć sprawę. Katy jednak nadal ma wątpliwości moralne.

    Katy. But they can’t hide it from God. Who sees and knows all things.

    Frank. Who sees and knows all things w. ;)ill say nothing, besides, I cannot think leachery a sin, I am sure if Women govern’d the world and the Church as men do, you would soon find they would account fucking so lawful, as it should not be accounted as a Misdemeanor.

    Katy. I wonder men should be so rigorous against a thing they love so well.

    Frank. Only for fear of giving to much liberty to Women, who else would challenge the same liberty with them, but in fine, we wink at another’s faults, and do not think swiving a heinous sin, and were it not for fear of great Bellys if it were possible swiving would be much more used then now it is.

    Naprawdę trudno coś nowego wymyślić. ;)

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      February 9, 2020 at 12:34 pm

      Bardzo się cieszę, że temat wpisu Pana zainteresował – oczywiście, wszystko już było (zwłaszcza w średniowieczu, ale i XVII wiek daje radę). Piękny cytat Pan zresztą wybrał…
      Tak, od razu też pomyślałam, że Molier nawiązał do tego tytułu.
      A w kwestii obawy, że mąż odkryje brak dziewictwa w noc poślubną, to i na to były sposoby – akurat tak się składa, że ten wątek będzie poruszony w moim nadchodzącym tekście w Tygodniku Powszechnym (numer na przyszły tydzień, “walentynkowy”). Pozdrawiam serdecznie!

      Reply

Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Nie nadużywajmy wina
  • Frustracja św. Józefa
  • Św. Benedykt z drzewem w brzuchu
  • Playlisty na kanale Posztukiwania
  • Homo Bulla

Ostatnie komentarze

  • alfath on Nie nadużywajmy wina
  • Stratos Vasdekis on Nie nadużywajmy wina
  • Magdalena Łanuszka on Nie nadużywajmy wina
  • Magdalena Łanuszka on Nie nadużywajmy wina
  • Magdalena Michniewska on Nie nadużywajmy wina

Archiwum

  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.