http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Homo Bulla
Mon26

Homo Bulla

Magdalena Łanuszka :: in Oct 26, 2020 :: in Blog :: 10 comments

Jedną z najstarszych zabaw dziecięcych jest niewątpliwie puszczanie mydlanych baniek – mydło wszakże znane było już w starożytności. Bańki mydlane w sztuce popularne stały się co prawda w czasach nowożytnych, chociaż przykłady z marginesów rękopisów wskazują, że – być może nie tylko dla dzieci, ale na przykład w kontekście zabaw i rozrywek dworskich – funkcjonowały także w średniowieczu. Małpkę puszczającą bańki znajdziemy na przykład w Brewiarzu Królowej Izabeli Kastylijskiej (kon. XV w., British Library, Additional 18851, f. 470v):

Oczywiście Pieter Bruegel Starszy umieścił także puszczanie baniek w swoim obrazie przedstawiającym Zabawy dziecięce (1560, Kunsthistorisches Museum w Wiedniu):

A jednak, choć puszczanie baniek mydlanych najczęściej pojawiało się w przedstawieniach małych dzieci, temat ten nie jest tak beztroski, jak mogłoby nam się wydawać. Znakomitym przykładem w tej materii może być witraż ok. 1530 z klasztoru cysterskiego w Altenbergu, dziś w Museum Schnütgen w Kolonii, ukazujący dwóch chłopców puszczających bańki. Wymowę tego na pozór pogodnego przedstawienia psują jednak inskrypcje: na górze widzimy „Sic” i „gloria mundi” – chodzi o „Sic transit gloria mundi”, czyli „Tak przemija chwała świata” (prawdopodobnie słowo transit w tym wypadku symbolizują same bańki). Jest to zatem przedstawienie o wymowie wanitatywnej – być może inskrypcja na dole („S petii” z dwiema nutkami) odnosi się do wersetu z Psalmu 26: „Unam petii a domino” („O jedno proszę Pana, tego poszukuję: bym w domu Pańskim przebywał po wszystkie dni mego życia”).

Tego typu przedstawienia – dzieci puszczających bańki w kontekście wanitatywnym – nazywamy „Homo bulla”. Oznacza to, że człowiek jest jedynie bańką; powiedzenie to, pochodzące z twórczości rzymskiego pisarza Marka Terencjusza Warrona, spopularyzował w początkach XVI wieku Erazm z Rotterdamu. Życie ludzkie może prysnąć w każdej chwili.

W tej sytuacji bańka mydlana stała się jednym z symboli nieuchronnego przemijania – bardzo ciekawym przykładem jest obraz Memento Mori z Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu (XVIII w.). Tutaj bańki po prostu ukazano obok gubiących płatki kwiatów – jedno i drugie oznacza kruchość doczesnego życia.

I właśnie dlatego nie powinniśmy czuć się zaskoczeni, gdy przedstawienie dziecka puszczającego bańki znajdziemy… na nagrobku! Tak na przykład wygląda jedna z płyt nagrobnych przy kościele św. Wawrzyńca w Tittmoning (Bawaria):

A na koniec zostawiłam sobie najładniejsze przedstawienie: kościotrupka z bańkami w ramach szerszego przedstawienia Tańca Śmierci dekorującego sklepienie w kaplicy Grobu Bożego w dawnym opactwie benedyktyńskim Michaelsberg w Bambergu (1729-1731, Johann Georg Leinberger):

Puszczanie baniek jawi się zatem jako znakomita rozrywka na pandemiczną kwarantannę. Po pierwsze można nią zająć nudzące się w domu dzieci, które nie mogą nawet iść do szkoły czy przedszkola. Po drugie jest to zabawa mydłem – a więc ugruntowuje dobre nawyki higieniczne. Po trzecie wreszcie symbolika tej zabawy okazuje się w sam raz pasować do czasów szalejącej zarazy. Wszyscy umrzemy, prędzej lub później.



10 Visitor Comments

  1. Anka says:
    October 30, 2020 at 9:53 pm

    Dziękuję, że nas Pani tak ubogaca!

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      October 31, 2020 at 6:09 pm

      Bardzo dziękuję za przemiłe słowa! :)

      Reply
  2. Edyta says:
    October 31, 2020 at 6:08 pm

    Dziękuję za kolejny świetny tekst. Kolejny dowód, aby widzieć trzeba wiedzieć.

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      October 31, 2020 at 6:11 pm

      Dziękuję, to bardzo miły komentarz! Moim zdaniem to działa tak, że jak już się czegoś dowiemy, to nagle zaczynamy widzieć to wszędzie (tzn. popularność takich “niszowych” motywów w sztuce dawnej była większa, niż nam się wydaje) :)

      Reply
  3. Malgorzata Gładkowska says:
    November 2, 2020 at 10:23 am

    Bardzo dziękuję za kolejną wspaniałą przygodę w świecie sztuki. Pani teksty są dla mnie w tych czasach prawdziwą okazją do podróży w czasie i w przestrzeni piękna

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      November 2, 2020 at 7:10 pm

      Dziękuję najserdeczniej!

      Reply
  4. Luffina says:
    November 9, 2020 at 7:13 pm

    Wow, jestem pod wrażeniem – nie wiedziałam, że istniał taki motyw, jak homo bulla… Nie ma co, człowiek uczy się przez całe życie.

    Serdecznie Pozdrawiam!

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      November 16, 2020 at 11:39 am

      Dziękuję, bardzo się cieszę, że ciekawostka okazała się interesująca. Jest sporo takich motywów w sztuce dawnej, które kiedyś były powszechnie znane, ale teraz już mało kto je kojarzy. Pozdrawiam serdecznie!

      Reply
  5. Marta says:
    January 21, 2021 at 10:46 am

    Zawsze cieszy mnie radość turystów, którzy znajdą na kracie do Kaplicy Wazów na Wawelu anioła z rurką i ze zdziwieniem dowiadują się, że tak, anioł puszcza bańki mydlane.

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      January 21, 2021 at 11:13 am

      Ha, dokładnie! To świetny przykład, nam się dziś wydaje nie do końca pasujący do grobowej funkcji kaplicy, a tymczasem oczywiście chodzi o symbolikę przemijania. Niestety nie mam dobrego zdjęcia żeby tutaj na blogu ten akurat przykład pokazać…
      Dziękuję za komentarz i serdecznie pozdrawiam! :)

      Reply

Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • średniowieczne zabawy spankingowe
  • Mężczyźni, których nie udało się uwieść
  • Trąba à rebours
  • Otwarty wykład on-line dla Muzeum Krakowa
  • Nie nadużywajmy wina

Ostatnie komentarze

  • Magdalena Łanuszka on Detal zza krzaka
  • tatiana.larina on Detal zza krzaka
  • Magdalena Łanuszka on Zmysł marketingowy – level: expert.
  • Magdalena Łanuszka on średniowieczne zabawy spankingowe
  • Magdalena Łanuszka on średniowieczne zabawy spankingowe

Archiwum

  • February 2021
  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.