http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
FacebookRss
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Antyczna łódź podwodna w wersji średniowiecznej
Fri21

Antyczna łódź podwodna w wersji średniowiecznej

Magdalena Łanuszka :: in Mar 21, 2014 :: in Blog :: 4 comments

Dziś będzie o miniaturze ze średniowiecznego rękopisu. Zazwyczaj kiedy myślimy o średniowiecznych księgach, od razu przyjmujemy, że były to księgi religijne: biblie, modlitewniki, psałterze… tymczasem średniowieczna kultura świecka była bardzo bogata i oczywiście powstawały rękopisy zawierające zupełnie niereligijne poematy, opowieści, wiersze i teksty prozą.

Szczególny rozkwit twórczości związanej z kulturą rycerską miał miejsce w XII wieku. To wówczas poeta Jean Bodel napisał:

Ne sont que III matières à nul homme atandant,

De France et de Bretaigne, et de Rome la grant.

Co można przetłumaczyć jako: Są trzy materie (cykle literackie), których nikt nie powinien pomijać: francuska, bretońska i wielkiego Rzymu. I rzeczywiście, zwykliśmy dzielić najsłynniejsze literackie cykle średniowiecza na takie właśnie trzy regiony.

Screen Shot 2014-03-21 at 20.01.47

Materia Francuska to opowieści związane z rycerstwem Karola Wielkiego (w tym “Pieśń o Rolandzie”), Materia Bretońska to historie Króla Artura i Rycerzy Okrągłego Stołu, zaś Materia Rzymska to poematy wywodzące się z literatury antycznej. W ramach tych ostatnich mamy “Romas o Troi” na podstawie twórczości Homera, “Eneasza” w oparciu o dzieła Wergiliusza, a także liczne historie, których bohaterem był Aleksander Wielki. Redakcji tych opowiadań było wiele, od IV aż do XVI wieku, w wersjach europejskich oraz bliskowschodnich. Najsłynniejszy poemat, “Roman d’Alexandre”, został skompilowany w dużej mierze przez Alexandra de Berney, normandzkiego poetę z XII wieku. Składa się on z 4 części, opartych na różnych tekstach: pierwsza część opowiada o wydarzeniach od poczęcia Aleksandra do oblężenia Tyru, druga relacjonuje zdobycie Tyru, wejście do Jerozolimy i pobicie Dariusza, trzecia zawiera przygody Aleksandra w Indiach, czwarta zaś opisuje jego śmierć. W XIII wieku powstała wersja “Aleksandra” prozą – z zachowanych rękopisów wiele jest bogato ilustrowanych, a najciekawsze obrazki dotyczą przygód w Indiach.

Screen Shot 2014-03-21 at 18.46.18

Do tematu średniowiecznych wyobrażeń odnośnie ludów żyjących daleko na Wschodzie będę na pewno jeszcze wracać – dzisiejszy wpis jest poświęcony innemu wątkowi. Otóż: Aleksander miał mianowicie żyłkę odkrywcy-naukowca, i w ramach swej bytności w Indiach wykonywał inetersujące eksperymenty. Jednym z nich była podwodna podróż w szklanej beczce – celem zaobserwowania podwodnego życia.

Screen Shot 2014-03-21 at 18.51.12

Najczęściej średniowieczne miniatury ukazują Aleksandra samego w owej beczce, jednakże tekst mówi inaczej. Zabrał on mianowicie ze sobą koguta, psa i kota. Kogut, jak wiadomo, pieje o świcie – miał on być żywym zegarem i dawać w morskich ciemnościach znać, że doba minęła i nadszedł nowy dzień. Kot był w średniowiecznych bestiariach określany jako zwierzę o czystym oddechu – w beczce pod wodą miał być żywym filtrem i “dorabiać” tlen. Pies natomiast jest nieczysty, zwłaszcza psie zwłoki, ktorych woda nie przyjmie. Zatem w razie problemów z wynurzeniem Aleksander miał zabić psa i wypłynąć dzięki temu, że woda wyrzuci na powierzchnię psie zwłoki. Wydaje nam się to brutalne, wolimy postrzegać psa jako przyjaciela człowieka – jednak pies miał w ludowej kulturze także negatywne znaczenie. Zachowało się to na przykład w staroangielskich opowieściach o upiorze w postaci piekielnego psa (ang. Hellhound), znanego wszystkim miłośnikom Sherlocka Holmesa, którzy czytali “Psa Baskerville’ów”.

Screen Shot 2014-03-21 at 18.38.12

Ale niech nie cieszą się miłośnicy kotów! W wersji Le livre et le vraye hystoire du bon roy Alixandre (powyżej miniatura z rękopisu z British Library, Royal MS 20 B. xx, f. 77v, powstałego we Francji ok. 1420) Aleksander miał ze sobą tylko koguta i kota – i to kot został zabity, aby Aleksander mógł wypłynąć. Musiał tego dokonać, gdyż wcześniej jego zła żona zdradziecko przecięła liny (widać to na miniaturze), ponieważ chciała się go pozbyć aby spokojnie żyć z kochankiem. Jednakowoż zabicie kota podziałało i bohater przeżył. Ciekawe, czy na koniec zrobili rosół z koguta.

 

***

Dla zainteresowanych tematem Aleksandra Wielkiego w średniowiecznej literaturze i sztuce polecam projekt internetowy Uniwersytetu w Rochester:  http://www.lib.rochester.edu/camelot/Alexander/alexhomepage.htm



4 Visitor Comments

  1. tom says:
    March 26, 2014 at 10:56 pm

    Czasem szkoda, ze te podania nie sprawdzają się w życiu codziennym:)

    Reply
  2. dąbrowa wiadomości says:
    August 15, 2015 at 2:49 pm

    Niesamowite, nie wiedziałem o łodzi podwodnej z okresu średniowiecza. Jest to co najmniej zaskakujące. Myślałem że takie maszyny , czy konstrukcje powstały dużo, dużo później. No cóż potrzeba matką wynalazku. Widocznie była potrzeba łodzi podwodnej.

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      August 16, 2015 at 10:09 am

      Prawdziwe statki podwodne pojawiły się prawdopodobnie w XVII wieku, ale wcześniej ludzie snuli przecież marzenia…

      Reply
  3. Anna says:
    January 6, 2016 at 11:17 am

    Świetne! Jak w jednej z ludowych bajek ze zbiorów Kolberga,”O królu ciekawym” co zbadać chciał jak wysoko sięga niebo i głęboko woda. Z tymże tam król spuścił się na dno w szklanej bani, a łańcuchy przeciął olbrzymi rak morski. Ciekawa ewolucja historii ;).

    Reply

Leave a Reply to Anna Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Tajemniczy Książę Skrybów
  • Na tropie dzieł Janka z Siedmiogrodu
  • Wiedeńska perła malarstwa późnogotyckiego
  • Recencja książki “”Picturing the ‘Pregnant’ Magdalene in Northern Art, 1430–1550 […]”
  • Wykład otwarty w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa

Ostatnie komentarze

  • Magdalena Łanuszka on Tajemniczy Książę Skrybów
  • alfath on Tajemniczy Książę Skrybów
  • Kasia on Tajemniczy Książę Skrybów
  • Magdalena Łanuszka on Wykład otwarty w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa
  • Michał Fedak on Wykład otwarty w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa

Archiwum

  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

Biblia Chrystus diabeł Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.