http://posztukiwania.pl/wp-content/themes/special-theme
Navigation Menu
  • Blog
  • Aktualności
  • O mnie
  • Media
  • Wykłady
Home » Blog » Duchowe problemy
Mon30

Duchowe problemy

Magdalena Łanuszka :: in Dec 30, 2019 :: in Blog :: 4 comments

Raz na jakiś czas lubię napisać o czymś średniowiecznym, co miało być poważne, ale artyście nie wyszło. Do tego typu wpisów zaliczam ten o dziwnych daniach w Ostatnich Wieczerzach (dostępny TU) a także inny, o niefortunnym ujęciu przedstawienia Wcielenia (dostępny TU). Tym razem zaś będzie o Duchu Świętym.

Tajemnica Trójcy Świętej to złożone teologiczne zagadnienie, trudne do zwizualizowania. Trzy Osoby Boskie to wszak jednocześnie jeden Bóg – z tego powodu zdarzały się przedstawienia Boga w Trójcy Jedynego, który przypomina trójgłowego potwora, albo pogańskie wielotwarzowe bóstwo.

Najczęściej jednak klasyczne przedstawienie Trójcy Świętej to po prostu Bóg Ojciec (czasami ukazany jako starzec, czasami jako Chrystus), Syn Boży oraz Duch Święty w postaci białej gołębicy. I okazuje się, że nie każdy artysta potrafił sensownie namalować gołębia. Nie dotyczy to tylko przedstawień Trójcy, ale także innych scen z udziałem Ducha Świętego.

Od razu powiem, iż uważam, że nigdy nie jest korzystnie, kiedy Duch Święty leci dziobem w dół. Gołąb to w ogóle nie jest ptak reprezentacyjny, oraz raczej spektakularnie nie pikuje, więc ukazywanie go łbem do dołu daje raczej efekt komiczny lub żałosny. Jednym z najwcześniejszych przykładów może tu być miniatura syryjska z VI wieku, przedstawiająca Zesłanie Ducha Świętego, znajdująca się w Ewangeliarzu Rabbuli (o tym rękopisie pisałam TU).

Być może nie byłoby tak źle, gdybyśmy nie widzieli ogona i łap Ducha Świętego – sam dziób i skrzydła, nawet w podobnym układzie, prezentują się nieco dostojniej, czego przykładem może być miniatura z angielskiego psałterza z 1 poł. XIII w. (British Library, Arundel 157, fol. 12v). Swoją drogą interesująco ukazano tutaj “tchnienie Ducha Świętego”: ptak dosłownie pluje czerwonymi strużkami w kierunku Apostołów. Co ciekawe, tylko jedenastu z nich otrzymuje dar (jednej “strużki” brakuje!), a poza tym ktoś tu zapomniał o Matce Boskiej – to mizoginistyczna wersja Zesłania Ducha Świętego, gdzie najwyraźniej kobiecie się nie należy.

W tym samym rękopisie na karcie 93 w inicjale D widnieje przedstawienie Trójcy Świętej. Jak dla mnie wiszący głową w dół Duch Święty sprawia wrażenie zdechłego ptaka…

A skoro już przy Trójcy jesteśmy, to warto też zauważyć, że czasami ukazywano Ojca i Syna złączonych skrzydłami Ducha Świętego, które dotykają ich ust; w końcu Syn Boży to Słowo, które stało się Ciałem za sprawą Ducha Świętego. Czasami jednak efekt mógł być komiczny – zwłaszcza jeśli artysta pozwolił sobie na żarcik w postaci zestawienia takiej kompozycji Trójcy z prześmiewczą pokraką na smoku, dmącą w dwie trąby symetryczne niczym dwa skrzydła gołębicy, jak to ma miejsce w brewiarzu francuskim z połowy XIV w. (British Library, Egerton 3035, fol. 1).

Na koniec zaś zostawiłam mój ulubiony przykład, czyli Ducha Świętego jako boże natchnienie: to inicjał B rozpoczynający pierwszy Psalm (Beatus Vir…) z Psałterza St Albans (z 1 poł. XII wieku, Dombibliothek w Hildesheim). Tradycyjnie pierwszy Psalm dekorowano przedstawieniem króla Dawida, który miał być autorem Księgi Psalmów. Widzimy go jak komponuje – a inspiracją jest dla niego Duch Święty szepczący mu wprost do ucha. Tak jest – to nie łabędź ani gęś; to właśnie Gołębica Ducha Świętego.

Niechaj zatem w nadchodzącym Nowym Roku boże natchnienie spływa na każdego z nas: nieustająco, wprost do ucha!



4 Visitor Comments

  1. tomek says:
    December 30, 2019 at 10:07 pm

    Co do tego, że brakuje dla Matki Boskiej płomienia. To teologicznie to jest poprawne, gdyż na nią Duch Święty stąpił podczas zwiastowania, a nie pięćdziesiątnicy.

    Reply
    1. Magdalena Łanuszka says:
      December 31, 2019 at 11:53 am

      Płomienia brakuje w tej akurat miniaturze (z psałterza z British Library) dla jednego z Apostołów (trzeciego od lewej). Matki Boskiej w ogóle nie ma, a w tych Zesłaniach Ducha Świętego, w których się pojawia, zawsze ma własny płomień (tutaj to widać w miniaturze z Ewangeliarza Rabbuli). Pozdrawiam serdecznie! :)

      Reply
      1. Dawid says:
        April 23, 2022 at 4:21 pm

        Na tej miniaturze jest 12 osób. Jeżeli się nie mylę jest 11 apostołów i Maryja, która jest pierwsza z lewej lub pierwsza z prawej (druga osoba bez brody to pewnie św. Jan).

        Maciej raczej (piszę z głowy) dołączył do Apostołów, już po zesłaniu Ducha Świętego. Więc wtedy nie było 12 uczniów (Judasz się powiesił) i 12 osoba to musi być Maryja.

        Reply
        1. Magdalena Łanuszka says:
          April 24, 2022 at 12:08 pm

          No właśnie nie, powołanie Macieja jest w Dziejach Apostolskich najpierw, a Zesłanie Ducha Świętego potem. W sztuce mamy 12 Apostołów i ewentualnie Maria trzynasta. Poza tym Maria była ukazywana z zakrytą głową – tutaj mamy dwóch mężczyzn bez zarostu, co zresztą nie było wcale rzadkością (bardzo podobna kompozycja była np. w Hortus Deliciarum: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hortus_Deliciarum,_Pfingsten_und_die_Aussendung_des_Heiligen_Geistes_auf_die_Apostel.JPG

          Reply

Post a Reply Cancel Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Szukaj

Najnowsze wpisy

  • Krypto-dildo?
  • Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?
  • Odczyt w Czeskiej Akademii Nauk w Pradze
  • My i wojna
  • Konferencja “Świętych w sztuce obcowanie” – on-line

Ostatnie komentarze

  • alfath on Krypto-dildo?
  • kaper on Krypto-dildo?
  • Magdalena Łanuszka on Krypto-dildo?
  • alfath on Krypto-dildo?
  • alfath on Kopia, imitacja, czy fałszerstwo?

Archiwum

  • May 2022
  • April 2022
  • March 2022
  • February 2022
  • January 2022
  • December 2021
  • November 2021
  • August 2021
  • July 2021
  • June 2021
  • May 2021
  • April 2021
  • March 2021
  • February 2021
  • January 2021
  • December 2020
  • November 2020
  • October 2020
  • September 2020
  • August 2020
  • June 2020
  • May 2020
  • April 2020
  • March 2020
  • February 2020
  • January 2020
  • December 2019
  • November 2019
  • October 2019
  • September 2019
  • August 2019
  • July 2019
  • June 2019
  • May 2019
  • April 2019
  • March 2019
  • February 2019
  • January 2019
  • December 2018
  • November 2018
  • October 2018
  • September 2018
  • August 2018
  • July 2018
  • June 2018
  • May 2018
  • April 2018
  • March 2018
  • January 2018
  • December 2017
  • November 2017
  • October 2017
  • September 2017
  • August 2017
  • July 2017
  • June 2017
  • May 2017
  • April 2017
  • March 2017
  • February 2017
  • January 2017
  • December 2016
  • November 2016
  • October 2016
  • September 2016
  • August 2016
  • July 2016
  • June 2016
  • May 2016
  • April 2016
  • March 2016
  • February 2016
  • January 2016
  • December 2015
  • November 2015
  • October 2015
  • September 2015
  • August 2015
  • July 2015
  • June 2015
  • May 2015
  • April 2015
  • March 2015
  • February 2015
  • January 2015
  • December 2014
  • November 2014
  • October 2014
  • September 2014
  • August 2014
  • July 2014
  • June 2014
  • May 2014
  • April 2014
  • March 2014
  • February 2014
  • January 2014

Kategorie

  • Aktualności
  • Blog
  • Media
  • Wykłady

Meta

  • Log in
  • Entries RSS
  • Comments RSS
  • WordPress.org

Tags

architektura Biblia Chrystus diabeł Duch Święty Europa Środkowa fotografia freski grafiki herb historia karnawał legendy literatura malarstwo martwa natura Matka Boska mitologia mozaiki muza nowożytność portret relikwie rynek sztuki rzeźba rękopisy seksualność starożytność sztuka sakralna Wielcy Mistrzowie wino XIX wiek XX wiek zwierzęta zwyczaje śmierć średniowiecze święci

Designed by Fragrance Design © 2013 | Powered by WordPress

×

Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies.